झर्दै गरेको पात यी हावाहरु उत्साहहीन गतीमा पानीसित यात्रामा छन् बाहिर बगैँचामा एउटा पहेलो पात आफ्नो आमा हाँगाको मातृस्नेह बाहिर मैले पहेलो पातलाई उठाएर ल्याएर पुस्तकमा राखे
ब्रुस लि (November 27, 1940 – July 20, 1973), एकजना योद्धा । उनिसँग एउटा पुस्ता हुर्केको छ, उनका एक्शन र सन्देश प्रधान चलचित्रले हलिउड चलचित्रको प्रारम्भिक समयमैं एक्शन र रोमान्सको तगडा फिल्मि सामाग्रीहरूलार्इ एउटा उँचाइमा लगेको हो । त्यहि धारमा चलचित्रहरु जस्तै सिल्भास्टालियनको रेम्बो सिरिज, जेम्स बण्ड सिरिज जसमा आजभोली हामी हलिउड अभिनेता डेनियल क्रयागलाई देख्न सक्छौं, टम क्रुज, आर्नोल्ड हुँदै अहिले चलेका द रक, भ्यान्डेम अनि जेसन स्थ्थाथम संगै फास्ट एन्ड फ्यूरियस सातौं आठौं संस्मरणसम्म, जेम्स बण्डका दर्जनौ बढी अनि रेम्बोका धेरै सिरिज हेरेर अगाडी आइसक्यौ । जेट ली, ज्याकि च्यान आदिका चलचित्र र एक्शन सगैं हुर्किएको एउटा पुस्ता पनि अझै हलिउड चलचित्रको स्वादमा लडिबुडि खेलिरहेको छ ।
यिनै धारका चलचित्रमा विशुद्ध एक्शन र मार्शल आर्टका पर्यायवाची अभिनेता, ब्रुस लि को कुरा गरौं । उनि हङ्ककङ्ग र अमेरिकन मार्शलका परिचित खेलाडि, चलचित्र अभिनेता, दार्शनिक र चलचित्र निर्माता पनि हुन् । अमेरिका आधारित या भनौं हलिउडमा एशियनहरुलाई नराम्रो छवीमा देखाइने गरिएकोमा ब्रुस लि नै प्रथम अभियन्ता हुन जसले एशियनहरुको हलिउडमा सम्मानजनक उपस्थिती सहितको प्रमुख भूमिका रहेको चलचित्रको शुरुवात गरे । उनि अमेरिकाकाे सान-फ्रान्सिस्कोमा जन्मिएका हुन् र आफ्ना बुवाको प्रेरणाले गर्दा धेरै चलचित्रमा उनि बाल कलाकारको रुपमा देखिएका पनि थिए ।
उनका धेरै चलचित्रमध्ये १९७२ को फिस्ट अफ फ्यूरि र १९७१ को बिग बोस आदि चर्चित र सफल मध्येका केही हुन् । प्रायः चाइनीज राष्ट्रिय पहिचानमा देखिने एक्शन अभिनेता ब्रुस लि धेरै छिटो चाइनीज दर्शकका प्रिय पात्र बन्न पुगे । हङ्ककङ्ग र अमेरिका दुवै देशका नागरीकबिच प्रिय ब्रुस लि को मृत्यू भने १९७३ मा केवल ३३ बर्षको उमेरको हुन गयो ।
ब्रुस लिलाई हामीमध्य धेरैले एउटा एक्शन नायक या मार्शल आर्टको खेलाडीका रुपमा मात्र चिनेका छौं तर आज हाम्रो पात्रो मार्फत् ब्रुस लिको एउटा नयाँ र अत्यन्तै मार्मिक खुबी अझ भनौं उनका कविताहरु जसमा पीडा, स्वतन्त्रता र समानताको व्याख्या भएको पाइन्छ । ति कविताहरुको नेपाली अनुवाद हाम्रो पात्रोमार्फत सुयोग ढकालले तपाइहरु समक्ष प्रस्तुत गर्दैहुनुहुन्छ । प्रस्तुत छः नेपालीमा अनुवाद गरिएका यी कविताहरु केवल हाम्रो पात्रोको 'विश्वमाला' अन्तर्गत ।
:: तिमीले देख्दिैनौं
तिमीले देख्दिैनौं शायद की !
तिमी र म
एउटै रुखका केवल फरक हागाँहरु हौं
तिम्रो प्रफुल्लता सगंसगैं
मेरा हाँसोका फोहोराहरु फूट्नेछ
अनि तिम्रो उदासीपनसँगै
मेरा अश्रुधाराहरु
शायद प्रेम अरुनै केही हुनसक्थ्यो
तिमी र म संगै भएका भए
---
:: पानी
काला बादलहरु
झरेका फूल र पहेलिएको जुन
हतारमा उडान भरेका चराका झुण्ड
एक्लो शरद ऋृतुको आगमन
अनि हामी छुट्टिने बेला
यी माथीका बादलहरु आकाशमा तैरिरहेका छन्
सुस्तरी सुस्तरी हिंडिरहेका हुन या एक-अर्कामा जोडिइरहेका हुन ?
धेरै कुराहरु भनि सकेको भएतापनि
हामी आफ्ना भावनाको त्यान्द्रोको पुछारमा पुगेका कहाँ छौ र ?
यो बिछोड लामै हुनेछ
तर सम्झना गर सम्झना गर
मेरा सम्पूर्ण भावनाहरु तिम्रैलागि थिए र हुनेछन्
यी मिठा समय शायद फर्केर आउला नआउला
केही समयमा बिछोड सकिनेछ
जब दिनहरु छोटा र पट्यार लाग्दा लामा रातहरु आउनेछन्
यो कविता पढ, मैले तिम्रैलागि छोडेको हु नभुली पढ
अथवा त्यतिबेला पढ जब तिमी अशान्तिको भयले भयभित हुन्छौ
यो बिछोड लामै हुनेछ
तर सम्झना गर सम्झना गर
मेरा सम्पूर्ण भावनाहरु तिम्रैलागि थिए र हुनेछन्
---
:: झर्दै गरेको पात
यी हावाहरु उत्साहहीन गतीमा पानीसित यात्रामा छन्
बाहिर बगैँचामा एउटा पहेलो पात
आफ्नो आमा हाँगाको मातृ स्नेह बाहिर
मैले पहेलो पातलाई उठाएर ल्याएर पुस्तकमा राखे
पातलाई नयाँ घर दिए
यो रात माया गर्नकालागि बनाइएको भएतापनि
धेरै चाँडो बिहान भईदिन्छ
त्यस्तै गरि जीवन पनि छिट्टै बितिदिन्छ
तथापि तिनि पर छिन
अन्य विचारहरु आउँछन र जान्छन
तर तिम्रा बिचारहरु
मेरो हृदयको गहिराइमा रहिरहनेछ
वासिङ्गटन तालको किनारमा टहलिंदा
किनारमा चल्ने बतासहरु
चिसो छन् र मन्द रुपमा चलिरहेका छन्
अलि परतिर पानी र आकाशको संगम देखिएतापनि
त्यो केवल अस्ताउँदो सूर्यको रातो किरण हो
यो तालको गहिरो मौनता ले
म भित्रको सम्पूर्ण होहल्लालाई निमिट्यान्न पार्दछ
र यो किनारसंगै
म मेरा सुस्त पाइलाहरु चाल्दछु
स-शंकित भ्यागुताका ट्यार-ट्यार सँगै
यहाँ र त्यहाँ ठूल्ठूला घरहरु छन्
तिनीहरुको शिरमा बत्तिको मुकुट लाएजस्तो
एउटा चहकिलो चन्द्रमा
आकाशको एकान्तमय कुनाबाट तल हेर्दछ
र त्यो चन्द्रमाको टहमा म कम्फूका अभ्यास गर्दछु
शरीर र आत्मा एकाकृत भएका छन् ।
उनको कवितामा व्यक्त भाव, गम्भिरता, शब्दसंगको अनुशासन र अर्थपूर्ण ब्याख्याले उनको खेल र चलचित्रमा देखिने पात्रमा समानता थियो भन्ने अनुभूती मिल्छ । वार्नर ब्रदर्शको चलचित्र इन्टर अफ ड्रागनमा ब्रुस लिले गरेको अभिनय र मुख्यतया मार्शल आर्टसको मुभ यति छिटो थियो कि त्यस्लाई छायाकंन गर्नलाई क्यामराको स्पीड नै मिलाउनुपरेको थियो ।
सन् १९७३ जूलाई २० मा टाउको दुखेर अस्पताल भर्ना गरिएको थियो । मष्तिष्क सुन्नीएको भनी डाक्टरहरुले उनकाे मृत्यूको कारण बताएका थिए । उतिखेर ब्रुस लिलाई नेपालको गाँजा अतिनै मनपथ्र्यो भनेर पनि हल्ला चलेका थिए र बिरामी पर्नु केही दिन अघि उनले गाँजा चपाएको पाइएको समेत थियो ।
मृत्यूका बखत ७० किलो तौलका ब्रुस लि घटेर ५७ किलोका भएका थिए । २० जूलाई १९७३ मा यी बहुमुखी प्रतिभाका धनी सबैका प्यारा ब्रुस लि सदाकालागि बिदा भए । उनको मृत्यू सम्बन्धमा अझै पनि रहस्यमय कुराहरु पढ्न र सुन्न पाइन्छ, कारण जे भए पनि संसारले अब अर्को ब्रुस लि पाउने छैन ।
Liked by:
