Waaman Ekadashi Brata/World Suicide Prevention Day | वामन द्वादशी व्रत/विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस | २०७६ भदौ २४ | Hamro Patro

वामन द्वादशी | विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस

भाद्र शुल्क पक्षको द्वादशीलाई वामन द्वादशी या वामन जयन्ती भन्ने गरिन्छ। धार्मिक ग्रन्थ अनुसार आजको शुभ तिथिमा भगवान श्रीकृष्णले वामन अवतार लिनुभएको थियो। धर्तिमा अन्याय र अत्त्याचार बढ्दै गएपछि, भगवानले कुनै न कुनै अवतारमा आएर त्यो अत्त्याचार गर्ने शैतानको विनास गरेको धेरै कथाहरु हामीले सुनेका छौ। भगवान विष्णुले अरु अवतार जस्तै वामन अवतार पनि यस्तै शैतानी शक्तिको विनास गर्न लिनुभएको थियो।

वामन अवतारलाई भगवान विष्णुको एउटा महत्वपूर्ण अवतार मानिने गरिन्छ। एकजना अत्याचारी दैत्यराजा बलिले देवलोकसँग युद्ध गरेर देवताहरुलाई नै पराजित गर्न थालेपछि भगवान इन्द्र विष्णु भगवान समक्ष आफ्नो समस्या लिएर पुगेका थिए। त्यसपछि भगवान इन्द्र मार्फत दैत्यराजा बलिको सबै अत्याचारको बारेमा बुझेपछि भगवान विष्णुले आजको तिथिमा माता अदितिको गर्भबाट जन्म लिएर बलिको विनास गर्ने आश्वाशन दिएर पठाए। भगवान इन्द्रलाई दिएको वचन पुरा गर्दै आज भाद्र शुल्क पक्षको द्वादशीको दिन माता अदितिको गर्भबाट भगवान विष्णुको वामन अवतारको जन्म भएको हो। 

त्यसपछि कश्यप ऋषिहरुसँग आफ्नो संस्कार सिकेका भगवान वामनले महर्षि पुलहसँग यज्ञोपवीत, अगस्त्यसँग मृगचर्म, मरीचिसँग पलाश दण्ड, आंगिरससँग वस्त्र, सूर्यसँग छत्र, भृगुसँग खड़ाऊं, आफ्नो गुरुसँग कमण्डल,माता अदिति सँग कोपीन, सरस्वतीसँग रुद्राक्ष माला तथा कुबेरसँग भिक्षा पात्र लिएपछि आफ्नो पितासँग आज्ञा लिएर दैत्यराजा बलिलाई भेट्न गएका हुन्। त्यतिबेला दैत्यराजा बलि नर्मदा नदिको उत्तरी तटमा अश्वमेघ यज्ञ गरिरहेका थिए।

भगवान वामन त्यहाँ एउटा जोगीको रुपधारण गरेर पुग्छन र राजा बलिसँग भिक्षा माग्छन। यज्ञ गरेर बसिरहेका बलिले वामन भगवान त्यहाँ आउनेबित्तिकै यज्ञको प्रकास उज्यालो भएको देखेर अचम्म मान्दै वामन भगवानसँग आफुलाई चाहिएको भिक्षा माग्न अनुरोध गरे। राजा बलिले त्यस्तो अनुरोध गरेपछि, भगवान वामनले बलिसंग ३ पाइला भुमि माग्दछन्। बलिले सहजै उनलाई ३ पाइला भुमि दिने वचन दिन्छन्। भगवान वामनले पहिलो पाइलामा स्वर्ग अनि दोश्रो पाइलामा धर्ति नापेको देखेपछि तेश्रो पाइलाको लागि बलिले आफ्नो शिर अगाडी गर्छन र वामन भगवानलाई आफ्नो मश्तिश्क नाप्न आग्रह गर्छन। सबैथोक गुमाईसकेको बलिले त्यसरी आफ्नो शिर अगाडी राखेको कुराले भगवान वामनलाई प्रशन्न पार्दछ अनि भगवान वामनले बलि राजालाई पातालको राजा बनाएर पातालमा स्थान दिन्छन्।

त्यसैले पनि भगवान इन्द्र र अन्य देवलोकलाई दैत्यराजा बलिबाट मुक्ति देकोमा भगवान विष्णुको वामन अवतारको निक्कै महत्व रहेको पाइन्छ।

विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस
शारीरिक,मानसिक,व्यबहारिकका र सामाजिक कारणहरुले आफै समाप्त हुनुलाई आत्महत्या अथवा देहत्याग भनिन्छ। हुन त आत्महत्या जुनसुकै उमेरका व्यक्तिले गर्ने भए पनि पछिल्लो तथ्यांक नियाल्ने हो भने आत्महत्या विशेष गरी १५ देखि २९ वर्ष उमेरका युवाहरुमा बढी रहेको छ । नेपालमा पनि आत्महत्या हुने क्रम बढी रहेको, देशको विभिन्न ठाउहरुबाट निरन्तर आइरहने यो दुखद खबरको समाचार सुनेर नै अनुभव हुन्छ।

त्यसैले,आज विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवसको अवसरमा नेपाल मनोचिकित्सक संघले माइतीघर मण्डलामा मैनबत्ती बालेर बढ्दै गएको आत्महत्या विरुद्ध जनचेतना फैलाउने कार्यक्रम आयोजना गर्दछ। विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) को अनुसार विश्वमा हरेक वर्ष आत्महत्याका कारण ८ लाख भन्दा बढी मानिसको ज्यान जाने गरेको छ ।

थुप्रै मानिस हरुको आत्महत्याको कारण दुख खप्न नसकेर भनेर भनिने गरिन्छ। खासमा दुख बिनाको जीवन छिट्टै नै खल्लो हुदै जान्छ। सुख दुख जीवनका दुइ पाटा हुन्, मानव भएर जन्मे पश्चात एक मिनेट पनि बढी बाँच्ने प्रयास गर्नुपर्दछ । कसैलाई भने मानसिक स्वास्थ्य आत्महत्याको कारण बन्न पुगदछ। मानसिक स्वास्थ्यले ति व्यक्तिहरुलाई यो अवस्थामा ल्याइदिन्छ कि कतिलाई त पत्तो पनि हुदैन उनीहरु आफ्नै जीवन नास गर्न जादैछन। यस किसिमका व्यक्तिहरुलाई भने इनका आफन्त इष्ट मित्रले विशेष ध्यान दिनुपर्दछ।

नेपाल जस्तो देशमा भने आर्थिक समस्यापनि आत्महत्याको मुख्य कारण भन्न सकिन्छ। ऋण लिएपछि चुक्ता गर्न नसक्नु र साहुको दैनिक किचकिचको त्रासले थुप्रै विपन्न मानिसहरुले देहत्याग गरेका छन्। कहिले विदेशमा गएका नेपालीहरुले उता संघर्ष गर्न नसकेर आत्महत्या गरेको खबर सुन्न पाइन्छ , कहिले प्रेमिकाले धोका दिएर त कहिले कुनै कार्यक्रममा आफ्नो वेइज्जत भएपछी समेत मानिसले संसार त्याग्ने निर्णय लिने गरेको छन्। कारण जे सुकै होस्, ९ महिना कोखमा राखेर निक्कै पिडा सहेर आफ्नो आमाले दिएको यो जीवन के आत्महत्याको लागि हो त। यस्ता खबर हरुले सुन्नेको मन खिन्न बनाउछ, चिन्नेलाइ रुवाउछ र अझ आफन्तलाइ त एउटा यस्तो घाउ दिन्छ जुन कहिले पुरिन सक्दैन।

आत्महत्या को सोच आफु भित्र रहेको एउटा दानवीय सोच हो। जीवनका हरेक खुशी र आँशुलाइ सकारात्मक ढङ्गले लिए यो सोच कहिले हावी नहोला। सास रहेसम्म हरेक कष्ट मेटिन सक्छ , असफल व्यक्तिहरुले पनि जुन सुकै मोडमा दोश्रो मौका पाउन सक्छन।

 सास प्रति विश्वास राखौ।