आउँदा दिनहरु

२६कार्तिक

बुधाष्टमी व्रत/गोरखकाली पूजा/विश्व निमोनिया दिवस आज
२८कार्तिक

विश्व मधुमेह दिवस/सांस्कृतिक सम्पत्तिको अवैध ओसारपसार विरुद्धको अन्तर्राष्ट्रिय दिवस २ दिन पछि
२९कार्तिक

उत्पतिका एकादशी व्रत ३ दिन पछि
३०कार्तिक

अन्तर्राष्ट्रिय सहनशीलता दिवस ४ दिन पछि
१मंसिर

वृश्चिक संक्रान्ति/सोम प्रदोष व्रत/अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी दिवस ५ दिन पछि
३मंसिर

बाला चतुर्दशी व्रत (शतबीज छर्ने)/विश्व शौचालय दिवस ७ दिन पछि
४मंसिर

विश्व बाल दिवस/विश्व दर्शनशास्त्र दिवस ८ दिन पछि
५मंसिर

विश्व टेलिभिजन दिवस ९ दिन पछि
९मंसिर

विवाह पञ्चमी/षडानन्द जयन्ती/अन्तर्राष्ट्रिय महिला हिंसा अन्त्य दिवस १३ दिन पछि
१२मंसिर

गोरखकाली पूजा १६ दिन पछि
१५मंसिर

मोक्षदा एकादशी/गीता जयन्ती/विश्व एड्स दिवस १९ दिन पछि
१६मंसिर

प्रदोष व्रत/अन्तर्राष्ट्रिय दासता उन्मूलन दिवस २० दिन पछि
१७मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय अपाङ्ग दिवस (विशेष क्षमता भएका कर्मचारीलाई मात्र) २१ दिन पछि
१८मंसिर

पूर्णिमा व्रत/धान्यपुर्णिमा/य:मरि पुन्हि/ज्यापु दिवस २२ दिन पछि
१९मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय स्वयंसेवक दिवस/विश्व माटो दिवस २३ दिन पछि
२१मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन दिवस २५ दिन पछि
२२मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय मर्यादित महिनावारी दिवस २६ दिन पछि
२३मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय भ्रष्टाचार विरुद्ध दिवस २७ दिन पछि
२४मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवस २८ दिन पछि
२५मंसिर

अन्तर्राष्ट्रिय पर्वत दिवस २९ दिन पछि
२६मंसिर

गोरखकाली पूजा/अन्तर्राष्ट्रिय तटस्थ दिवस ३० दिन पछि
२९मंसिर

सफला एकादशी व्रत ३३ दिन पछि
१पुष

धनु संक्रान्ति ३४ दिन पछि
२पुष

प्रदोष व्रत ३५ दिन पछि
३पुष

अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासी दिवस ३६ दिन पछि
५पुष

तोल ल्होसार ३८ दिन पछि
६पुष

विश्व ध्यान दिवस ३९ दिन पछि
१०पुष

क्रिसमस-डे ४३ दिन पछि
१३पुष

गोरखकाली पूजा ४६ दिन पछि
१५पुष

तमु ल्होसार/कवि शिरोमणि लेखनाथ जयन्ती/पुत्रदा एकादशी व्रत ४८ दिन पछि
१७पुष

नयाँ वर्ष २०२६/प्रदोष व्रत/टोपी दिवस/पोशाक दिवस ५० दिन पछि
१९पुष

श्री स्वस्थानी व्रत कथा प्रारम्भ/माघ स्नान/पूर्णिमा व्रत ५२ दिन पछि
२१पुष

गुरु गोबिन्द सिंह जयन्ती ५४ दिन पछि
२३पुष

अरनिको स्मृति दिवस ५६ दिन पछि
२४पुष

नेपाल ज्योतिष परिषद स्थापना दिवस ५७ दिन पछि
२७पुष

पृथ्वी जयन्ती/राष्ट्रिय एकता दिवस/गोरखकाली पूजा ६० दिन पछि
२९पुष

राष्ट्रिय भाक्का दिवस ६२ दिन पछि
३०पुष

षट्तिला एकादशी ६३ दिन पछि
१माघ

माघे संक्रान्ति/घ्यु चाकु खाने दिन/उत्तरायण आरम्भ ६४ दिन पछि
२माघ

राष्ट्रिय भुकम्प सुरक्षा दिवस/प्रदोष व्रत ६५ दिन पछि

An error occurred

साहित्य / ब्लग

Oct/Nov 2025

आज

२०८२ कार्तिक

२
आइतवार

Oct 19, 2025
कार्तिक कृष्ण त्रयोदशी
काग तिहार/धनवन्तरी जयन्ती ( Kag Tihar/Dhanawantari Jayanti )

MY NOTE

तपाईँले आजको मिति भन्दा पछिको नोट हाल्नु भएको छैन । तपाईँले जन्मदिन, मिटिङ, सम्झनु पर्ने कुराहरु, बिल तिर्ने दिन आदि टिपोट टिप्न सक्नुहुन्छ ।

काग तिहार

विशेष अडियो

कागको बारेमा प्रसिद्ध संस्कृत श्लोक

काक आहृयते काकान्, याचको न तु याचकम्। काकयाचकयोर्मध्ये वरं काको, न याचक:।।

अर्थ: भोजन फेला पार्ने बित्तिकै प्रसन्न मनले कागले आफ्ना साथीहरूलाई पनि सँगै खान निम्तो दिन्छ तर मानिसको हकमा चाहिँ उनीहरू स्वार्थी हुन्छन् ।

काग का बारेमा

काग अर्थात् सन्देश प्रवाही प्राणी, काग करायो भनेँ केही सन्देश या पाहुना आउने जनाउका रूपमा नेपाली समाजमा लिने चलन अझै छ, हैन र ?

कागलाई विशेष गरी अशुभ सन्देश प्रवाह गर्ने पन्छीका रूपमा लिइन्छ । धर्मशास्त्रहरू अनुसार नरक लोकका अधिपति यमराजले पृथ्वी लोकमा भएका मानिस लगायत सम्पूर्ण जीवित प्राणीको जन्म मृत्युको विवरण राख्ने गर्दछन् । त्यस्तो विवरण ल्याउने र लैजाने काम भने कागले गर्ने मान्यता रहेको छ । आकाश मार्गबाट छिटो सन्देश ल्याउने लाने भएकाले यमराजले कागलाई आफ्नो दूत नियुक्त गरेको जनश्रुति अहिले पनि रहेको छ । तर काग तिहारमा भने यी सबै नकारात्मक मान्यताहरूलाई बिर्सिएर कागको पूजा गरिन्छ ।

आजको दिन कागलाई पूजाआजा नगरे र खान नदिए पापको भागी भइन्छ भन्ने धार्मिक मान्यता छ । कागतिहारमा कागलाई घर आँगनमा बोलाई घरमा बनेका खाद्यान्न परिकार खान दिइन्छ । आज कागतिहारकै दिन समुद्र मन्थनका बेला उत्पत्ति भएका आयुर्वेदका प्रवर्तकधन्वन्तरी ऋषिको सम्झनामा धन्वन्तरि दिवस पनि मनाइन्छ । आज यमदिप दान गर्नाले यमराजको यातनाबाट मुक्त हुने अर्को धार्मिक विश्वास छ । यमदिप दान गर्दा दक्षिण फर्काएर गर्नुपर्ने धार्मिक विधि रहेको छ ।

के तपाईंले आज कागलाई भोजन गराए पछि मात्र स्वयं भोजन गर्नुहुन्छ ? हो, कागलाई खुवाएर खान्छु कागलाई खाना राखीदिएर खान्छु

यमपञ्चक

हिन्दु धर्मावलम्बीहरूले वडा दसैँ लगत्तै मनाउने अर्को ठुलो र महत्त्वपूर्ण चाडको हो- तिहार अर्थात् यमपञ्चक । यही तिहारको पहिलो र महत्त्वपूर्ण दिनलाई नै काग तिहार भनिन्छ । तिहार पर्व अन्तरगत कार्तिक कृष्ण त्रयोदशी देखि कार्तिक शुल्क द्वितीया तिथिसम्म पाँच दिन मनाइने तिहार पर्वको आरम्भ काग तिहारबाट हुन्छ । काग तिहार कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीका दिन पर्दछ । काग तिहारमा कागलाई यमराजको सन्देश वाहकका रूपमा पूजा गरिन्छ । काग तिहारका दिन मात्रै कागलाई सम्मानका साथ पूजा गर्ने र खानेकुरा दिने चलन रहेको छ ।

तिहारको कथा

सेल रोटीको मिठास अनि दियोको प्रकाशका साथै देउसी अनि भैलोका सङ्गीतहरू गुञ्जायमान यस पर्वको हर्षोल्लास अद्भुत छ, काग कुकुर, गाई, गोरु र दाजुभाइको पूजा क्रमैसँग यमपञ्चकका पाँच दिनमा गरिने यस तिहार पर्व मनाइनेका बारेमा धेरै किबंदन्तीहरु पाइन्छन् जस मध्य एकदमै प्रचलित कथा जसमा यम र उन् कि बहिनीको प्रसगं यहाँ प्रस्तुत गर्न जाँदै छौ ।

मृत्युका देवता यम आफ्नी बहिनी यमुनासँग धेरै समयदेखि भेट्न पाएका थिएनन्, यमुनालाई आफ्नो दाजुसँग भेट्ने धेरै इच्छा भएर विभिन्न माध्यमहरूमार्फत दाजुलाई भेट्न आउन निम्तो पटाइन्, उनले यम समक्ष सुरुमा काग अनि कुकुर, गाई अनि अन्त्यमा आफैँ गएर दाजुलाई भेटेको प्रसगं छ, दाजुलाई भेटेपछि उनले दाजुलाई टीका, फूल मालाले पूजा गरी रङ्गिन टिका निधारमा लगाएकी थिइन । तोरीको तेलले दाजु वरिपरि रेखा कोरेर मखमली फूलको र दुबोको माला लगाइदिई पूजा गर्दै भाइटिका लगाएकी थिइन् । त्यही क्रमलाई यमपञ्चकको पाँचौँ दिनमा भाइटिका लगाएपछि तिहारको विधीवत अन्त्य हुन्छ ।

काग तिहारमा बिहानैदेखि कागको पूजा गरिन्छ, घर बाहिर विभिन्न खानेकुराहरू पात या दुना टपरीमा कागका लागी भनेर राखिन्छ र वर्षभरि कागले घरआगनमा सुखद र प्रगतिशील खबर अनि भाग्यका कुराहरु मात्र ल्याओस् भनेर कामना गरिन्छ ।

घरघरमा झिलिमिली द्वारहरू बनाएर साँझमा दीप प्रज्वलन गरिन्छ, विभिन्न प्रकारका पटाकाहरू पड्काउने चलनका साथै तराईमा सन्ठी अर्थात् जुटको भित्र पटिको हलुका लट्टीहरूको मुठालाई बालेर खेतमा गएर हुक्का खेल्ने चलन छ । रमाइलोको यो माहौलमा सजग र सुरक्षीत रहन पनि एकदमै जरुरी छ । अर्कोतर्फ अब गाउँघरमा उत्साहित मान्छेहरूले उल्लासपूर्वक तिहारमा देउसी या भैलो कहाँ कहाँ खेल्ने, को को खेल्ने अनि के के गीत अथवा नृत्य प्रदर्शन गर्ने, कसले भट्ट्याउने आदि तैयारी सुरु भइसक्यो होला, ल है सबैलाई शुभकामना, यो तिहार उल्लासपूर्ण होस्

हामी सबैको आगनीमा सदासर्वदा कागले हर्ष र उत्साहको सुसमाचारहरू ल्याईरहोस, शुभकामना !

धनवन्तरी जयन्ती

धनवन्तरी जयन्ती

विशेष अडियो

को हुन धनवन्तरी जयन्ती ?

वन जङ्गलमा पाइने जडीबुटीमा आधारित प्राचीनतम वैदिक चिकित्सा पद्धति आयुर्वेदका प्रवर्तक भगवान् धन्वन्तरिको उत्पत्ति भएको सम्झनामा आज देशभर विविध कार्यक्रम गरी धन्वन्तरि जयन्ती मनाइँदै छ।

देवताहरूको चिकित्सक या भनौँ आयुर्वेदका भगवान् धनवन्तरीको आज जन्म जयन्ती। हामी सबैले आयुर्वेदिक औषधीहरूको बारेमा त सुनेकै छौ। आयुर्वेदिक चिकित्सा पद्धति संसारकै सबैभन्दा पुरानो चिकित्सा पद्धति हो तर अहिले सम्म यसको प्रभाव थोरै पनि कम भएको छैन। यिनै भगवान् धनवन्तरीको मानवतालाई अनुपम देन हो, आयुर्वेद।

समुन्द्र मन्थन र भगवान् धन्वन्तरि

आजकै दिन अर्थात् कार्तिक कृष्ण पक्षको त्रयोदशीको दिन समुन्द्र मन्थन गर्दा भगवान् धनवन्तरी अमृत, शङ्ख, चक्र र जडीबुटीका साथ प्रकट हुनुभएको धार्मिक कथन छ। आयुर्वेद "आयु र वेद"गरी दुई शब्द मिलेर बनेको हो। आयुर्वेद भन्नाले 'आयुको ज्ञान' भनेर बुझिन्छ। आयुर्वेद चिकित्सासँग सम्बन्धित सबैले आजको दिनलाई विशेष महत्त्वका साथ मनाउने गर्दछन्।