दीवा श्रेष्ठ - Sep 02 2022 १. विषय प्रवेश:
‘यार्चा’ शीर्षककाे बाल उपन्यास काठमाडौँ पब्लिकेशनले प्रकाशन गरेकाे हाे । यस पुस्तकका लेखक अनन्त वाग्ले हुन् । यस पुस्तकका चित्रकार कृष्णगोपाल श्रेष्ठ हुन् । याे पुस्तककाे आवरण चित्र रङ्गीन छ भने प्रत्येक कथामा चित्रहरू श्यामश्वेत छन् । याे पुस्तकमा जम्मा ९९ पृष्ठ रहेका छन् ।
२. कथावस्तु:
मोती त्यो दिन ढिलो स्कुल जाँदै थिइन् । जब उनी विद्यालय पुगिन्, धेरै विद्यार्थीहरू एक निश्चित क्षेत्रमा भेला भएका थिए । त्यो हेर्न मोती पनि त्यहाँ पुगे । यस वर्ष प्रधानाध्यापकले यार्चा सङ्कलनका लागि बिदा नदिने निर्णय गरे । सबैजना धेरै चिन्तित र दुःखी थिए किनभने उनीहरूले विद्यालय छुटाउनु परेको थियो । सबैजना विरोधमा आएपछि प्रधानाध्यापकले विद्यार्थीका अभिभावकलाई बोलाए । अभिभावकसँग कुरा गरेपछि यार्चा सङ्कलनका लागि बिदा दिने निर्णय भयो । मोतीले खुसीसाथ आफ्नो भाइ लालेलाई घरमा खोज्न गयो । सबैजना यार्चा खोज्ने तयारीमा थिए । गाउँका वृद्धा र साना केटाकेटीबाहेक सबैजना यार्चा खोज्न पहाडको टुप्पोमा गए । उनीहरूले आफ्नो यात्रा सुरु गरे । उनीहरू पहाड चढ्दै थिए । मोती र लालेले नयाँ जुत्ता पाएका थिए तर जुत्ता मोतीको लागि सानो र लालेको लागि ठूलो भएकाे थियो । त्यसैले उनीहरूलाई हिँड्न गाह्रो भयो। लामो समय हिँडेपछि उनीहरू केही समय चौतारामा बसे । उनीहरूले आराम गरे र मोतीले पनि उसको घाउ सफा गरे र पछि फेरि आफ्नो यात्रा सुरु भयो। ढिलो हुन थालेको थियो त्यसैले मोतीका बुवाले उनीहरूलाई सुत्ने ठाउँ बनाउनुभयो। आमाले खाना पकाउनुभयो र सबैले खुसीसाथ खाना खाए। त्यो रात मोतीले एउटा सपना देखे। सपनामा यार्चा र मोतीबीच कुराकानी भइरहेको थियो । यार्चाले मोतीलाई आफ्नो जीवनको बारेमा बताए । भोलिपल्ट सबै छतमा गए । उनीहरू पुग्दा मोती र लाले निकै भोकाएका थिए । पाटन पुगेपछि आमाले खाना खान भन्नुभयो र सबैले खुसीसाथ खाए । केहि पछि काका कालीबहादुरको निधन भएको जानकारी पाए। खबरले सबैजना दुःखी भए । लेककै कारण उनको मृत्यु भएको थियो । सबै बाहिर निस्किए । मोती र लाले आफ्नो पालमा आए । एकै समयमा, त्यहाँ पालबाट दुई चोरहरू चोरी गर्दै थिए । मोती र लालेले चोर समातेर पुरस्कारमा किताब पाए । मोती, लाले र अरू साथीहरू त्यही छतमा गएर पढ्न थाले । मोतीले पनि सबैसँग आफ्नो मन पर्ने कथा साझा गरे । पुस्तकको नाम कमलको कमाल थियो । कथामा कमल नेपालले एउटी बालिकालाई बचाएका थिए । मौसम एकदमै खराब हुँदै गयो र उनीहरूलाई यार्चा पाउन मुस्किल परेको थियो । लेकका कारणले लाले पनि बिरामी परे । मोतीले आफ्ना आमाबुबालाई यार्चा खोज्न र आफूले भाइको हेरचाह गर्ने बताइन् । उनका आमाबाबुले थोरै मात्रामा यार्चा फेला पार्न सक्षम भए । यससँगै उनीहरू घर फर्किए ।
पात्रहरू :
बाल उपन्यासमा पात्रहरू लाले, मोती, आमा, बुबा, हजुरबुवा, हजुरआमा, कमल नेपाली, चोर र डाक्टर हुन् । यार्चा चाहिँ यस कथाको मानवेतर पात्र हो ।
परिवेश:
उपन्यासमा मोती र उसको परिवार घर, विद्यालय, यार्चा खोज्न जाँदाकाे बाटाे, यार्चा पाउने लेक स्थलगत परिवेशका रूपमा आएका छन् । माेती र उनकाे परिवार थुप्रै दिन हिडेर यार्चा पाउँने पाटन गुग्छन् । वातावरण निकै खराब थियो । त्याे समयमा उनीहरूले थुप्रै कष्ट र दुःख झेल्नुपरेकाे थियाे । साेचेअनुरूप उनीहरूले धेरै यार्चा पाउन पनि सकेका थिएनन् । उल्लिखित कुराहरू उपन्यासमा अवस्थागत परिवेशका रूपमा आएका छन् । यी सबै घटनाहरू लगभग एक महिनाकाे अन्तरालमा घटेकाे अनुमान लगाउन सकिन्छ ।
निष्कर्ष:
हिमाली भेगमा बस्ने मानिसका आर्थिक पीडा दुःख , मर्म र यार्चा सङ्कलनका क्रममा आएको आरोह अवरोहलाई सबैमाझ चिनाउनु यस पुस्तकको उध्देश्य हो भने यसले हामीलाई जस्तोसुकै कठिन अवस्थामा पनि आत्तिनुहुँदैन भन्ने सन्देश दिन्छ। यो पुस्तक पढेपछि, हामीले गाउँमा बस्नका कठिनाइहरूबारे थाहा पायौं । हामीले मानिसहरूले कसरी जीविकोपार्जन गर्न धेरै मेहनत गर्छन् भनेर देख्यौं । पुस्तककाे भाषा पनि सरल बिच बिचमा चित्रले पुस्तक पठनमा अझ रमाइलाे लाग्याे त्यसैले पनि याे पुस्तक अध्ययन गर्नका लागि म अरूलाई सिफारिस गर्दछु ।
नाम - दीवा श्रेष्ठ
कक्षा - ७
डियरवक सिफल स्कुल
Liked by:
