सुभी लामिछाने - Aug 05 2022 परिचय
‘खुशीकाे बिहानी’ भन्ने कृति एउटा बाल उपन्यास हो । यो उपन्यासका लेखक सजनी नौवागे हुन् । उपन्यासमा भएका चित्रहरू सुनिता रोक्काले बनाउनु भएको हो । यो उपन्यासको सम्पादन डा.रामप्रसाद ज्ञवालीले गर्नु भएको हो । उपन्यासको प्रकाशन कथालय इन्क, काठमाडौं, नेपालले गरेको हो ।
कथावस्तु
रातकाे समयमा बाहिर कुकुर कराइरहेका हुन्छन् । बुबाले हजुरआमालाई आमा ढोका खोल्नुस् न भन्छन् । हजुरआमाले ढोका खोल्नुहुन्छ । हजुरआमाले भन्नु हुन्छ बुहारीलाई गाह्राे भएजस्तो छ । जाऊ, माइलादाइलाई बोलाएर आऊ भनेर हजुआमाले बुबालाई भन्नुहुन्छ । हजुरआमाले सुशीलालाई बोलाउछिन् सुशीला आँखा माड्दै आउँछे यो देखेर हजुरआमा रिसाउनुहुन्छ र सुशीलालाई कराउनु हुन्छ । सुशीला त्याे घरमा काम गर्ने केटी हुन्छिन् । हजुरआमाले सुशीलालाई दुध तताएर लिएर आऊ भनेर भन्नुहुन्छ । बुबा पनि माइलादाइलाई लिएर आउनुहुन्छ । समिता र अमिता आमाकाे पीडामा देखेर रुन थाल्छन् । माइला दाइले यिनलाई अस्पताल लिएर जानुपर्छ भनेर भन्नु हुन्छ र सबैजना अस्पताल जान्छन् । केही दिनपछि समिता र अमिताकी आमा आइरहनुभएको थियो । आमा खुसी हुनुहुन्थ्यो । हजुरआमा शारदाकी आमासँग बोलिरहनुभएको थियो र एकछिन बोलेपछि हजुरआमा माथि गएर श्यामेलाई बोलाउनुहुन्छ । श्यामे पनि त्यहाँ काम गर्थ्याे । श्यामेलाई हजुरआमाले बजार गएर सामान ल्याउन लगाउनुहुन्छ । श्यामेले के सामानहरू भनेर सोध्छ । हजुरआमाले एकछिनमा भनौला पहिला सुशीलालाई बोला भनेर भन्नु हुन्छ । श्यामे तल गएर र भन्छ आज बजैलाई के भएछ । सुशीलाले भन्छे किन श्यामेले भन्छ आज मलाई गाली नै गर्नुभएको छैन । सुशीलाले भन्छे तँलाई थाहा छैन उनको नाति जन्म्यो रे ! श्यामेले त्यसो भए आज मेरो खाना नपच्ने भयो । सुशीलाले सोध्छे किन बजैको गाली मेरो हजमोला जस्तै थियो । यो सुनेर सुशीला हाँस्छे । हजुरआमाले माथिबाट कराउनु हुन्छ । उता समिता र अमिता स्कुल जान तयार भइरहेका थिए । समिताले भन्छे आज आमा आउने रे समिताले अरु केही भन्न आटेकी थिई अमिता कुदेर आज आमा आउने रे भनेर चिच्याइरहेकी थिई । कुदिरहेकी पनि थिई त्यहि बेला ऊ श्यामेसँग ठोकिन्छे । श्यामे रिसाउँछ र भन्छ आज भाइ आउने भएर खुसी भएकी कि क्या हो । भाइ आउने रे भनेर ऊ फेरि कुदेर समिताकाेमा जान्छे आज भाइ आउने रे । अँ त्यही त भन्न आटेकी थिएँ । तिमी भागिहाल्यौ र उनी स्कुल जान्छन् । स्कुल पुग्दासम्म अमिताले समितालाई सोधि राख्छे । स्कुल पुगेपछि राधा मिसले रोल नं. सात भनेर बोलाउँछिन् र अमिताले सुन्दिनन् र पारुलले भन्दा मात्र सुन्छिन् । राधा मिसले अमितालाई गाली गर्नु हुन्छ । घन्टी लाग्छ र सबै जना खाना खान जान्छन् । अमिता र समिताले खाजा खान्छन् । कुनै कक्षापछि फेरि घन्टी लाग्छ र सबै जना घर जान्छन् । अमितालाई स्कुलमा रमाइलो लाग्दैन र घरमा पुगेपछि अमिता र समिता दुबै आमाको कोठामा जान्छन् । अमिताले आमाको पेट छोइ रहेकी थिई । हजुरआमा आमाको कोठाभित्र आउनुहुन्छ र समिता र अमितालाई मलाई नभनीकन तिमीहरूलाई कसले यहाँ आउनुभन्यो आजदेखि तिमीहरू मेरो कोठामा सुत्छौ भन्नुहुन्छ । हजुरआमाले सुशीलालाई सुनपानी लिएर आउन भन्नुहुन्छ र सुनपानी ल्याएपछि हजुरआमाले समिता र अमितामा छड्किनुहुन्छ र जाओ भन्नुहुन्छ । अमिताले भन्छे मलाई त्यो बच्चा मन परेन । समय बित्दै जान्छ बच्चाको न्वारन हुन्छ र सुशीला हजुरआमाको किचकिच सहन नसकेर काम छोड्छे । समय बित्दै गयो । कुलदीप रोयो कि अरुले गाली खान्थे । एकदिन समिता कुलदीपसँग केही गरिरहेकी थिई । अमिताले कुलदीपको गाला चिमोट्छे । कुलदीप रुन्छ र समिताले गाली खान्छे । त्यो राती हजुरआमा र समिता र अमिताका बुबा र आमा बोलिरहेका थिए । हजुरआमाले अब सुशीलाले पनि काम छोडिसकी अनि बुहारीलाई काम गर्न जानुपर्छ त्यसैले अब समिताले कुलदीपको हेरचाह गर्छे । आमाले भन्नुहुन्छ तर ऊ स्कुल जानु पर्दैन ? हजुरआमाले गर्दा अब समिताको स्कुल जाने काम राेकिन्छ । यो विषयमा उनीहरू कुरा गरि रहन्छन् र एकछिनपछि सुत्न जानु हुन्छ । आमा रुदै हुनुहुन्थ्यो । अर्को दिन समिताले कुलदीपलाई लिटो खुवाइरहेकी थिइन् । अमिताले यो हिस्सि परेको बच्चालाई छोड्दिनुहोस् स्कुल जान तयार हुनुहाेस् । हजुरआमाले भन्नुहुन्छ अब समिता स्कुल जादिन भाइलाई हेरेर बस्छे । अमिताले ठूलो स्वरमा भन्छे के रे उसको बुबाले सुन्नुहुन्छ र भन्नुहुन्छ आफूभन्दा ठूलोसँग त्यसरी कुरा गर्नुहुन्छ र अमितालाई एक झापड हान्नुहुन्छ र उसलाई तानेर स्कुल लग्नुहुन्छ । समिता रुँदै आमाकाेमा जान्छे र भन्छे आमा म अब स्कुल नजाने अरे । समिता र अमिताको स्कुलमा समिताले स्कुल जान नपाएको भनेर कुरा बढ्दै जान्छ र समितालाई स्कुल जान दिनुपर्छ भनेर फैलिन्छ । अमिताको छुटि थियो । हजुरआमाले समितालाई कुलदीपको लुगा धोइदे भनेर मन्दिर जानु भएको थियो । समिताले लुगा धोएर सुकाउन गइरहेकी थिई र अमितालाई कुलदीपलाई हेर्दै गर है भनेर गएकी थिइ । अमिताले कुलदीपमाथि चिसो पानी घोप्ट्याइदिन्छे । कुलदीप रुन्छ । समिताले सुन्छे र अमिताले घोप्ट्याइरहेको देख्छे र अमितालाई झापड हान्छे र कुलदीपलाई न्यानो लुगा लगाइ दिन्छे । अमिता माथि छतमा गएर रीस पोख्छे र छाना बज्छ । अमिताले त्यहिबेला हजुरआमा परबाट आइ रहनुभएको देख्छे र तल झर्छे । हजुरआमा मन्दिरबाट ल्याउनु भएको प्रसादी समिता अमितालाई दिनुहुन्छ र कुलदीपलाई बोक्नुहुन्छ । केहि दिन पछि गाईले बाच्चालाई जन्म दिइरहेको हुन्छ बाच्चा बाच्छो थियो । हजुरआमाले भन्नुहुन्छ बाच्छो पो पाएछ । बाच्छी पाउँछ होला भनेको बाच्छो पो पाएछ । बाच्छी भएको भए कुलदीपको लागि दुध हुन्थ्यो । टाढा बसेर हेरीरहेकी समिताले सोच्छे गाइको बाच्छी हुदाँ चाही नराम्रो किन । केही दिनपछि समिता र अमिताका बा आमा र कुलदीप मन्दिर गएका थिए । समिता भाडा माज्दै थिई । अमिता खेल्दै थिइ र हजुरआमा माथि छतमा सुतिरहनु भएको थियो । हेर्दा हेर्दै भुईं हल्लीन थाल्यो अमिता कुद्छे तर समिता हजुरआमालाई लिन जान्छे । हजुरआमालाई तानेर समिता तल लग्छे । हजुरआमाको खुट्टामा काठ झर्याे । भुइँचालो रोकेपछि छिमेकीहरू आएर हजुरआमालाई अस्पताल लग्छन् । त्यसपछि मात्र समिताले आफ्नो हातमा हेर्छे त्यहाँ रगतै रगत हुन्छ र समिता बेहोस हुन्छे र उसलाई पनि अस्पताल लग्छन् । त्यहाँ त्रास मात्र थियो केवल त्रास । सबैजना चउरमा बसेका थिए । त्यहाँ मान्छेहरू पालको मुनी बसीरहेका थिए र कुनै कुनै भुइँचालो आउँदा म के गरिरहेको थिए भनेर अरुलाई भनिरहेका थिए । श्यामेले पनि बच्चाहरूलाई एक ठाउँमा राखेर सुनाइरहेको थियो । म मन्दिरमा थिएँ त्यहाँ एउटा बोतल थियो भुँइचालो आउँदा बोतलको पानी त निस्किरहेको थियो तर बोतल हल्लिएको थिएन । त्यसै बिचमा अमिताले प्वाक्क भन्छे अनि के भयो दाइ श्यामेले भन्छ, भनिराको छु त बिचमा प्वाक्क नबोल । अनि श्यामेको गफ चलिरहन्छ । अर्को दिन समिता रअमिताका बा र आमा हजुरआमा र समितालाई हेर्न अस्पताल जान्छन् । समितालाई अझै ठिक भएको थिएन आमाले भन्नुहुन्छ आज घरमा चामल र गुन्द्रुक लिन जानुपर्छ र उनीहरू गइरहेका थिए कि अमिताले उनलाई देख्छे र सोध्छे आमा तपाईँ कहाँ गइरहनु भएको ? आमाले घर गइरहेको भन्छिन् । अमिताले म पनि जान्छु भनेर जिद्दी गर्छे । अन्त्यमा आमाले अमितालाई पनि लग्छिन् । आमाले अमितालाई भाइलाई हेर भनेर भान्छा कोठामा जा र गुन्द्रुक लिन जानुहुन्छ । फेरि भुँइचालो आउँछ र घर भत्किन्छ । कुलदीप र अमिता कही पनि हुँदैनन् । आमा रुन्छिन् र पछाडिबाट कसैले आमा भन्छ । ऊ अमिता थिई । उनले कुलदीपलाई बोकेकी हुन्छिन् । उनीहरू सबै समिता र हजुरआमालाई भेट्न जान्छन् । समिता सुतिरहेकी हुन्छे । बुबाले उठाउन जाँदा हजुरआमाले सुत्ने बिचरीलाई तर समिता उठ्छे र अमिताले भाइलाई बचाएकी भनेर सुन्छे र ऊ छक्क पर्छे र साध्छे अमिता तिमीले किन भाइलाई बचाएकी अमिताले भन्छे हजुरआमाले दिदी तपाईलाई माया गर्नुभयो भने म पनि भाइलाई माया गरिहाल्छु नि । समिताले मेरी बहिनी कति बुझ्ने भइसकेकी भन्छे । धेरै दिन बित्छ । समिता ठिक हुन्छे र उनीहरू घर भएको ठाउँमा जान्छन् अनि हजुरआमाले भन्नुहुन्छ घर भत्के केही पनि छैन फेरि बनिहाल्छ । तिमीहरू ठिक छौ त्यही ठुलो कुरा हो । समय बित्दै जान्छ हजुरआमाको स्वभाव परिवर्तन हुँदै जान्छ । हजुरआमाले समितालाई माया गर्न थाल्नुहुन्छ र अमिताले कुलदीपलाई माया गर्न थाल्छे । समिता स्कुल जान थाल्छे र सुशीला फेरि काम गर्न आउँछे ।
परिवेश
उपन्यासमा समिता र अमिताको घर, घरका कोठाहरू, समिता र अमिताको स्कुल, स्कुल जाने बाटो, स्कुलका कोठाहरू, अस्पताल, मन्दिर, चउरलगायतका ठाउँहरू स्थलगत परिवेशहरूका रूपमा आएका छन् । उपन्यासमा भुँइचालो गएको हुन्छ र समितालाई हजुरआमाले जति कराए पनि हजुरआमालाई बचाएको अवस्थागत परिवेश छ । यो उपन्यास भुँइचालो गएको साल २०७२ मा लेखिएको छ ।
पात्रहरूः
यो उपन्यासका पात्रहरू समिता, अमिता, समिता र अमिताका बुबा र आमा, हजुरआमा, सुशीला, माइला दाइ, छिमेकीहरू, शारदाकी आमा, श्यामे, पारुल, राधा मिस, कुलदीप, गाई, बाच्छो, चराहरू, कुकुर, शारदा आदि हुन् ।
असल पात्र
यो उपन्यासमा मलाई समिता असल पात्र लागिन् किनभने उनले हजुरआमाले जे भने पनि शान्त बसिरहिन् र उनले भुँइचालोमा पनि हजुरआमालाई बचाइन् ।
खराब पात्र
यो उपन्यासमा मैले खासै कुनै खराब पात्र भेटाइन ।
प्रमुख पात्र
यो उपन्यासको प्रमुख पात्रहरू हजुरआमा, कुलदीप समिता र अमिता हुन् ।
सहायक पात्र
यो उपन्यासमा सहायक पात्रहरू समिता र अमिताका बा आमा, पारुल, राधा मिस, सुशीला, शारदाकी आमा, श्यामे, माइलादाइ, छिमेकी हुन् ।
मानवीय पात्र
यो उपन्यासमा मान्नवीय पात्रहरू समिता, अमिता, समिता र अमिताका बा आमा, हजुरआमा, माइलादाई, छिमेकीहरू सुशीला, शारदाकी आमा, पारुल, श्यामे, कुलदीप, राधा मिस आदि हुन् ।
मानवेतार पात्र
यो उपन्यासमा मानवेतार पात्रहरू गाई, बाच्छो, कुकुर, चराचुरुङ्गी आदि हुन् ।
सिफरिस
उपन्यासकाे भाषा सरल र सहजै बुझ्न सकिने खालकाे छ । पाठहरूमा श्यामश्वाेत चित्रहरू पनि राखिएका छन् , चित्रहरू चाहिँ रङ्गीन भइदिएकाे भए अझ राम्राे हुन्थ्याे भन्ने मेराे बुझाइ हाे । उपन्यासमा हामीले सबैको मद्दत गर्नुपर्छ । मान्छेहरू बद्लिन सक्छन् अरूजस्तै व्यवहार गरेमा उसमा र आफूमा के नै फरक भयाे र ! मान्छेलाई सुध्रिने माैका दिनुपर्छ भन्ने कुरा उपन्यासमा छ त्यसैले पनि म यो उपन्यास सबैलाई एकचोटि मात्र भए पनि पढ्न सिफरिस गर्छु ।
Liked by:
