भारतवर्ष यस्तो भूमि हो जहाँ दिल्लीका सुल्तान तथा मुघलहरुका पालामा औपचारिक भाषा पर्सियन हुने गर्दथ्यो । बेलायतीहरुले समेत प्रशासनिक कार्य सम्हाल्नका लागि पर्सियन भाषा नै सिक्ने गर्दथे ।
मुसलमान धर्मावलम्बीहरुका लागि रामजान पवित्र महिना हो । यही महिनामा पैगम्बरलाई अल्लाह भगवानको दूत भएको र कुरान प्रतिस्थापन भएको महिना पनि मानिन्छ । हामी सानो छँदा रामजानका यी दिनहरु हाम्रा लागि जादुमय दिनहरु हुने गर्दथे । भक्ति र उपासनाको महिना रामजानको लागि घरका सबै सदस्यहरु एक हप्ताअघिबाट तयारीमा जुट्थे । एकै साथ धेरै मानिसहरु व्रत बस्दाको रमाइलो नै अर्कै हुन्थ्यो । के खाना तयार पार्ने भनेर घण्टौँ छलफल हुन्थ्यो र खाना पकाउन पनि उति नै समय खर्चिन्थ्यौँ ।
सामाजिक सञ्जालहरुमा आजकल रामजान हो वा रामदान हो भनेर मानिसहरु विभाजित भएका देखिन्छन् । त्यस्तै, रामजान मुबारक कि रामदान करिम भनेर अरुलाई शुभकामना प्रदान गर्नेमा पनि मतान्तर देखिन्छ । यिनीहरु अर्थमा आधारित छन् । भारतवर्ष यस्तो भूमि हो जहाँ दिल्लीका सुल्तान तथा मुघलहरुका पालामा औपचारिक भाषा पर्सियन हुने गर्दथ्यो । बेलायतीहरुले समेत प्रशासनिक कार्य सम्हाल्नका लागि पर्सियन भाषा नै सिक्ने गर्दथे ।
विद्वान्हरु अरबिक भाषा जान्दथे र यसमा हिन्दावी, जसलाई आजकल उर्दू भाषा भनेर चिनिन्छ, भाषा पनि आत्मसाथ गरिएको भएपनि, पर्सियन भाषाको अत्यधिक प्रयोगल यो भाषा छायाँमा परेको थियो । अरबिक भाषामा २८ वटा अक्षरहरु हुने गर्दछन्, पर्सियालीमा ३२ भने पर्सियाली र अरबिक भाषाको मिसावट रहने उर्दूमा ३६ अक्षरहरु रहेका छन् । उर्दूका उच्चारणहरुमा स्वभाविक रुपमा पर्सियन उच्चारणहरुको प्रभाव रहन गयो । पर्सियनमा अरबिक अक्षर “ज्वाद”लाई “ज” को उच्चारण गरिन्छ न कि अरबिक भाषामा जस्तो “द” । यसकारण भारतीयहरु रामजान भन्ने गर्दछन् न कि रामदान । भारतीय मुसलमानहरु खाडीमा काम गर्न जाँदा अरबिक भाषाको प्रयोग गर्ने भएकाले केही वर्ष यतादेखि धेरैले यसलाई रामदान पनि भन्ने गरिएको हो । खासमा यसले केही वास्ता राख्दैन किनकी हामी उर्दू बोल्छौँ, अरबिक भाषा होइन । हामीले गर्ने प्रार्थनालाई अरबिक भाषामा सलाह भनिन्छ तर हामी उर्दूमा नमाज भन्छौँ भने व्रतलाई अरबिकमा सअम भन्दछन् भने हामी उर्दूमा रोजा भन्छौँ ।
यो महिनालाई जसले जे भनेर चिन्ने भएपनि, यसको वास्तविक उद्देश्य भनेको हाम्रो आस्थाअनुसार आत्माको शुद्धिकरणमा ध्यान दिनु हो ।
रामजान एक महिनासम्म केही नखाई वा पिई भोकै वा प्यासी भएर व्रत बस्ने चाड मात्र होइन । यो भक्ति र उपासनाको महिना हो । आपूmलाई नियन्त्रण गर्न र इच्छाशक्ति बलियो बनाउन सिक्नु नै यसको मूल उद्देश्य हो । रामजान त्यस्तो महिना हो जुनमा हामीले लालच र खराब कुराहरुबाट आपूmलाई जोगाउँछौँ । रामजानमा पेटका लागि मात्र होइन, जिब्रोको लागि पनि व्रत बसिन्छ । यो समयमा अरुलाई रिस, घृणा, इष्र्या, वा क्रुर भएर त झनै बोल्न हुन्न । जसले नराम्रो बोल्न र नराम्रो काम गर्न छोड्दैन, उसको व्रत अल्लाहबाट स्वीकार हुँदैन ।
रोजा आँखाका लागि पनि हो । नराम्रो कुराहरुमा आँखा लगाउन हुँदैन र कोहीमाथि विभेद भएको देखेमा आवाज उठाउनपर्छ । रोजा शरीरका लागि मनाइने चाड हो । कोही पनि मानिस कुकर्म तथा गैरकानुनी कार्यमा लाग्नुहुन्न । रोजा मन तथा मस्तिष्कको लागि पनि हो । भगवान र आध्यात्मिकतामाथिको आस्था टुट्न दिनुहुन्न र सधैँ भगवानमाथि आस्था राख्नुपर्छ । रामजान दानको महिना हो । गरिब र दिनदुखीहरुलाई जाकत दिने महिना हो । तर, अल्लाहले आफ्ना भक्तहरुलाई असहज हुने गरी व्रत बस्न दिनुहुन्न । बिरामी वा यात्रामा निस्किएका मानिसले पछि व्रत बसेर भरपाइ गर्न सक्छन् । अल्लाहले हाम्रो सहजताको ख्याल गर्नुहुन्छ र हामीलाई अप्ठेरोमा पर्न दिनुहुन्न । बिरामी भएर व्रत बस्न नसकेकाहरुले आपूmले बिहानबेलुका खाँदा अरु दिनदुखीलाई पनि आपूmसँगै खुवाउनुपर्छ वा खाने पैसा दिनुपर्छ । कुनै समयमा मानिसहरुले आपूm व्रत बसेको बिर्सेर मुखमा खाना हालिहाल्छन् । त्यस्तो समयमा आपूmलाई सराप्न जरुरी नभएको बरु त्यसपश्चात् पनि व्रत निरन्तर राख्न सकिने हडिथमा भनिएको छ । अल्लाहले नै उनलाई खुवाएको वा पियाएकोले खाएपश्चात् अझ भक्तिभावका साथ व्रत बस्न पनि यसमा सुझाइएको छ ।
यो महिनामा, मानिसहरुले मस्जिदहरुमा इफतर पठाउने गरेको वा घरमा इफतरका लागि मानिसहरुहलाई निमन्त्रणा गर्ने गरेको पनि देखिन्छ । मिर्मिरेमा प्रार्थना गर्नु अघि केही खाएर (भारतमा यसरी खाने खानेकुरालाई सुहर वा सेहरी भनिन्छ) रोजा सुरु हुन्छ । यसले दिनभरी भोको पेट बस्नका लागि शक्ति प्रदान गर्छ । यसरी व्रत बस्दा पोषण तत्व लामो समयसम्म शरीरमा रहने खानेकुरा खान जरुरी हुन्छ । रोजाको व्रत बस्दा छोक्राको धेरै नै महत्व हुन्छ । व्रत सकेपछि छोक्रा खाएर भंग गर्ने गरिन्छ किनकी यसमा पोषण तत्व र प्राकृतिक रुपमा नै चिनी हुन्छ । खाली पेटमा अरु खाना खाइहाल्दा हुने असरलाई पनि यसले रोक्छ । यसकारण, मानिसहरु व्रत तोड्दा छोक्रा, दूधजन्य पदार्थको सर्वत, वा हलुका खानेकुरा खाएर प्रार्थनाका लागि निस्किन्छन् । बाँकी खानेकुराहरु यस्ता कुराको सेवनपछि मात्र खाइन्छन् । यो शरीरभित्रको फोहोर फाल्ने महिना पनि हो । शरीरको शुद्धिकरणका लागि भनेर हामी धेरै पैसा खर्च गरिरहेका हुन्छौँ । रामजान यसकारण धार्मिक तथा स्वास्थ्यको दृष्टिले पनि महत्वपूर्ण चाड हो ।
हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल
Liked by:
