यसका साथै राई साहित्य अध्ययनमा र उत्खननमा पनि उत्तिकै प्रखर हुनुहुन्थ्यो । वहाँका कृतिहरु जस्तै भानुभक्तका कृति अध्ययनहरु ९ज्ञढठज्ञ०, नेपाली उपन्यसका आधारहरु , समयन्कन दैनिकिया लगायत अन्य थुप्रै कृतिले नेपाली साहित्य र विकासक्रमलाई सविस्तार वयान गरेको छ ।
नेपाली साहित्यका अथक साधक अनि केही बहुआयामिक लेखन अनि कृतिका सर्जक वरिष्ठ साहित्यकार इन्द्र बहादुर राईको सन् २०१८ को मार्च महिना ६ तारिखमा निधन भएको छ ।
भारतको सिलिगुरी पश्चिम बगांलमा यी सर्जकले आफ्नो अन्तिम श्वास लिएका हुन् । एकजना छोरा, छोरीहरु अनि नातिनातिनाका साथमा रहिरहेका यी सर्जकको मृत्युको पुष्टि यिनका छोरा रमेश राईले गरेका हुन भनि विभिन्न मीडियाले लेखेका छन् । ९० वर्षका इन्द्र बहादुर राई फेब्रुअरी ३ मा सन् १९२७ मा जन्मिएका हुन् । कर्सीयङ्गमा जन्म भएका यिनले अंग्रेजी भाषामा मास्टर्स गरेपछि यसै भाषा अध्यापन गराउन थालेका हुन् । इन्द्र बहादुर राईले लेखेका कृतिहरुमा नेपालीपनाको त्यो अदम्य चित्रण र मौलिकपना पाइन्छ कि पढ्ने मान्छे उनका कथा र परिवेशमा किताबको पानाबाटै डुबुल्की मार्न थाल्दछ । यिनको कृति आज रमिता छ त मञ्जुश्री थापाले अंग्रेजीमा अनुवाद पनि गरेका छन् ।
गतवर्ष आफ्नी पत्नी गुमाएका इन्द्र बहादुर राई त्यसपश्चात क्रमश कमजोर हुँदै गएको बताइन्छ । विश्व साहित्यको राम्रो ज्ञान भएका इन्द्र बहादुर राईले सदैव पूर्वीय दर्शन, मान्यता अनि समाजलाई कसरी थप सुदृढ पार्दै विश्व साहित्य सामु कसरी प्रस्तुत गर्ने भन्ने कुरामा विचार गरिरहन्थे । यिनी दार्जीलिगं नगरपालिकाका उपमेयर पनि भएका थिए । इन्द्र बहादुर राईको लेखन शैली बडो गज्जबको मानिन्छ, सायद त्यसैले होला नेपाली साहित्यमा तेश्रो आयामको सुरुवात गर्ने श्रेय यिनलाई पनि जाने गरेको छ । यिनका कृतिहरुको नाम नै टपक्कै गामबेसीबाटै टिपेर ल्याए झैं लाग्दछ, शीर्षकले नै सहजताका साथ तान्न सक्ने विलक्षण शब्दावली भएका इन्द्र बहादुरका केही बहुचर्चित कृतिहरु यस प्रकार छन् । सन् १९६१ मा प्रकाशित कविता संग्रह विपना कतिपय लगायत
कथापुतलिको मन
पहिलो दिन
आज रमिता छ
पहाडका खोलाहरू
प्रतिनिधि कथा
सम्पूरक
साहित्य अपहरण माक्सवादी प्रतिबद्धता
यसका साथै राई साहित्य अध्ययनमा र उत्खननमा पनि उत्तिकै प्रखर हुनुहुन्थ्यो । वहाँका कृतिहरु जस्तै भानुभक्तका कृति अध्ययनहरु ९ज्ञढठज्ञ०, नेपाली उपन्यसका आधारहरु , समयन्कन दैनिकिया लगायत अन्य थुप्रै कृतिले नेपाली साहित्य र विकासक्रमलाई सविस्तार वयान गरेको छ ।
आदि थुप्रै कृतिहरु राईले नेपाली साहित्य भण्डारमा छाडेर गएका छन् । यस वर्ष नेपाली साहित्य नक्षत्रमा कान्छी बेगमका लेखक मनु बाज्राकीलाई पनि गुमाएको छ, सधँै गुमनाम रहेका यी सर्जकको मृत्यु पनि गुमनाम नै रहेको थियो । मनुको बिछोड वेदना सहन गरिसक्न नपाउँदै इन्द्र बहादुर राईको शोक आइपरेको छ । सर्जकहरु कहिल्यै मर्दैनन्, नेपाली भाषाका अथक साधक इन्द्र बहादुर राई आफ्ना कृति र पात्रहरु मार्फत हामीमाझ सदैव जीवित रहनेछन् ।
हाम्रो पात्रो
Liked by:
