घर अगाडि एउटा सानो सिँगारिएको तुलसीको मोठ सनातन धर्मावलम्बीहरुको पहिचान हो । तुलसी बास्तवमै एउटा बहुउपयोगी र ओखतीजन्य वनस्पति हो । हरेक वर्ष निर्जला एकादशीका दिन सनातन धर्मावलम्बीहरुले तुलसी रोप्ने गर्दछन् ।
यो पनि हेर्नुहोस् : यसपाली ऐसेलु खानु भयो ?
त्यसैले होला वर्षभरिका २४ वटै एकादशी मध्य निर्जला एकादशीको आफ्नो विशेष महत्व छ । पाण्डव भीमा एकादशी या जेष्ठ शुक्ल एकादशीका रुपमा पनि यस एकादशीलाई सम्बोधन गर्ने चलन छ ।
निर्जला अर्थात जल पनि नखाईकन भन्ने अर्थ लाग्दछ, यस अर्थमा यस एकादशीमा भक्तिभावका साथ जल पनि सेवन नगरी ब्रत बस्ने र तुलसी रोप्ने गरिन्छ ।
सनातन धर्मको प्राण बोकेका ग्रन्थ वेदका अनुसार चन्द्रमाको गतीशिलता र मानवको संस्कार र व्यवहारमा गहीरो सम्बन्ध छ । एकादशीको दिन मानव दिमाग आफ्नो सोच र उत्पादकत्वको अधिकतम बिन्दुमा पुग्दछ र यसै कारणले आजको दिनमा आफ्नो चित्त शुद्ध पारी परमात्माको साधना गर्दै ब्रत बसेमा अधिकतम लाभ हुने र बैकुण्ठ प्राप्त हुने विश्वास छ ।
एकदिन अगावै सन्ध्याबन्दनम गर्ने र फलफुल मात्र सेवन गरि अर्को दिन ब्रत बस्ने परम्परा छ । ब्रतको भोलिपल्ट ब्रत समापन गर्दा पानी, तुलसीका पातहरु अनि केही फलफुल प्रसादका रुपमा खाने चलन छ ।
यस एकादशीका दिन विष्णुदेवको प्रतिमा शालिग्रामलाई पञ्चामृतले पवित्र स्नान गराएर राख्ने चलन छ भने यस एकादशीमा विष्णु मन्दिरहरुमा विशेष घुँईचो रहन्छ । कतिपय ठाँउमा त एकादशीको रातभरि जाग्राम बस्ने चलन पनि छ ।
जनउक्ति कोट्याउन चाह्यौ, शक्तिशाली पाण्डव पुत्र भिम आफ्नो खानाप्रतिको मोहका कारण एकादशी ब्रत लिन असमर्थ हुने गर्दथे । यसै समस्याका साथ उनी गुरु ब्यासको मा पुगेर आफ्नो खाना देखेपछि सहन गर्न नसक्ने र ब्रत तोडिने बताउन पुग्दछन् । गुरु ब्यासले भीमलाई निर्जला एकादशीको महिमा बताएर यस एकादशी ब्रत लिनाले बाँकी २४ वटै एकादशी लिएको बराबर फल प्राप्त हुने बताउनुहुन्छ । भीमले त्यसपछि आत्म नियन्त्रण पाउन सकेर एकादशी ब्रत बसेको कथा छ ।
अर्कोतर्फ आज तुलसी रोप्ने या भनौ छर्ने चलन छ । घर अगाडिको तुलसीको मोठमा तुलसीका सुकेका बिऊहरु अर्थात मञ्जरी छर्ने चलन छ ।
आज रोपेको तुलसीले वर्षभरि हामी सबैको खुशीयाली र प्रगतिको रक्षा गरुन् । निर्जला एकादशीको शुभकामना ।
सुयोग ढकाल
Liked by:
