मंगलम् भगवान विष्णु: मंगलम् गरूडध्वजः ।
मंगलम् पुण्डरीकाक्ष: मंगलाय तनोहरि: ।।
विक्रम संवत् २०८० साल अर्थात् श्रीशालिवाहनीय शाके १९४५ ईस्वीय सन् २०२३ र २०२४, नेपाल संवत् ११४३ -११४४, पिङ्गल नामको संवत्सर रहेको यस वर्षमा राजा बुध र मन्त्री शुक्र रहेका छन् । यो वर्ष श्रावण महिनामा अधिसकमास (मलमास) पर्न गएकाले मुख्य चाडहरू केहि पछाडि सरेका छन् । प्रस्तुत छः हाम्रो पात्रोका सम्पूर्ण प्रयोगकर्ता परिवारहरूको जानकारीका लागि मुख्य तिथिमिति एवं चाडपर्वहरूको संक्षिप्त जानकारी ।
वैशाख (नयाँवर्ष प्रारम्भ । मातातिर्थ औंसी । अक्षय तृतीया । लोकतन्त्र दिवस । बुद्ध जयन्ती । सीता नवमी । )
२०८० साल वैशाख १ गते शुक्रबारबाट नववर्ष प्रारम्भ हुन्छ । ३ गतेका दिन वरुथिनी एकादशी वर्त रहेको छ । मातातीर्थ औंसी अर्थात् आमाको मुख हेर्ने दिन ७ गते रहेको छ । १० गते सातु र सर्वत खाने दिन अर्थात् अक्षय तृतीया परेको छ । ११ गते लोकतन्त्र दिवस हो भने १३ बैशाखमा बुद्ध जयन्ती र उभाैली पर्व रहेको छ । बैशाख १६ गते सीता नवामी वर्त रहेको छ । मोहिनी एकादशी र मे १ अर्थात् अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस १८ गते परेको छ ।
जेठ ( अपरा एकादशी । शनि जयन्ती । मङ्गल चाैथी वर्त । गणतन्त्र दिवस । निर्जला एकादशी । योगिनी एकादशी )
जेठ संक्रान्ति सोमबारबाट प्रारम्भ हुन्छ र सोहि दिन अपरा एकादशी वर्त रहेको छ । ५ जेठमा शनि जयन्ती परेको छ । मङ्गल चाैथी वर्त ९ गते रहेको छ । १५ गते गणतन्त्र दिवस रहेको छ भने १७ गते निर्जला एकादशी अर्थात् तुलसीको दल राख्ने दिन रहेको छ । ज्येष्ठ शुक्ल पूर्णिमा ३१ गते रहेको छ । जुन ५मा पर्ने विश्व वातावरण दिवस जेठ २२ गते परेको छ । योगिनी एकादशी जेठ महिनाको ३१ गते परेको छ ।
असार ( हरिशयनी एकादशी । दही चिउरा खाने/राष्ट्रिय धान दिवस । गुरुपूर्णिमा । कामिका एकादशी । भानु जयन्ती । )
असार संक्रान्ति शुक्रबारबाट प्रारम्भ हुँदै हरीशयनी एकादशीव्रत तथा तुलसी रोप्ने दिन १४ गते रहेको छ । १५ गतेका दिन दहीचिउरा खाने दिन र राष्ट्रिय धान दिवस हो । असार १८ गते गुरुपूर्णिमा परेको छ, २८ गते कामिका एकादशी र २९ गते भानु जयन्ती रहेको छ ।
श्रावण ( लुतो फाल्ने दिन । पद्मिनी एकादशी । खीर खाने दिन । परमा एकादशी । मित्रता दिवस ।)
श्रावण महिना भगवान शिवजीको उपासना तथा आराधनाका लागि निकै महत्त्व छ । पाँचवटा सोमबार रहेको श्रावण महिना सोमबारबाट प्रारम्भ हुनेछ र यसै श्रावण संक्रान्तिका दिन लुतो फाल्ने दिन का नामले प्रसिद्ध छ यसै संक्रान्तिबाट दक्षिणायन प्रारम्भ हुन्छ । यो वर्ष श्रावण २ गते देखि अधिकमास (मलमास) शुरू भई ३१ गते अन्त्य हुनेछ । पद्मिनी एकादशी १३ गते रहेको छ भने १५ गते खीर खाने दिन हो भने र २१ गते अन्तर्राष्ट्रिय मित्रता दिवस हो । श्रावण २७ गते परमा एकादशी परेको छ ।
भाद्र ( नाग पञ्चमी । गाैरा पर्व । जनै पूर्णिमा र रक्षा बन्धन । गाईजात्रा । श्रीकृष्ण जन्माष्टमी । कुशेऔंसी तथा बुबाको मुख हेर्ने दिन । )
भाद्र संक्रान्ति शुक्रबारबाट प्रारम्भ हुँदै ४ गते नाग पञ्चमी परेको छ । ७ गते गाैरा पर्व परेको छ भने पुत्रदा एकादशी व्रत १० गते परेको छ । भाद्र १४ गते बिहिबार जनै पूर्णिमा, रक्षा बन्धन र गाईजात्रा परेको छ । श्रीकृष्ण जन्माष्टमी २० गते परेको छ भने अजा एकादशीव्रत २४ गते हो । २८ गते कुशेऔंसी तथा बुबाको मुख हेर्ने दिन रहेको छ ।
आश्विन ( हरितालिका तीज । ऋषि पञ्चमी । संविधान दिवस । सोह्रश्राद्ध । पितृ विसर्जन । घटस्थापना )
आश्विन संक्रान्ति सोमबारका दिन महिलाहरूको महान चाड हरितालिका तीज परेको छ भने २ गते ऋषि पञ्चमी र मङ्गल चौथी रहेको छ । ३ गते संविधान दिवस र ८ गते हरिपरिवर्तिनी एकादशी रहेको छ । यो वर्ष १३ गते सोह्रश्राद्ध प्रारम्भ भई २७ गते पितृ विसर्जनको साहित रहेको छ । २० गते जितिया पर्व रहेको छ । २८ गतेबाट घटस्थापना तथा दुर्गापूजा विशेष नवरात्र आरम्भ हुनेछ ।
कार्तिक ( विजय दशमी । खण्डग्रास चन्द्र ग्रहण । तिहार । नेपाल सम्वत् । )
कार्तिक संक्रान्ति बुधबारबाट प्रारम्भ हुनेछ । ४ कार्तिक फूलपाती भित्र्याउने दिन हो, ५ गते महाअष्टमी तथा कालरात्री रहेको छ । ६ गते महानवामी र ७ गते विजयादशमी तथा नवरात्रको दुर्गापूजा विसर्जन गरी जमरा तथा टीकाप्रसाद ग्रहण गर्ने दिन हो । ८ गते पापांकुशा एकादशी रहेको छ । ११ गते शनिबार कोजाग्रत पूर्णिमा व्रत परेको छ र सोहि दिन खण्डग्रास चन्द्र ग्रहण लाग्नेछ । रमा एकादशी २३ गते परेको छ भने २४ गते धन्वन्तरि जयन्ती (धन्तेरस) र कागतिहार रहेको छ । २६ गतेको लक्ष्मी पुजा तथा दिपावली, नरक चतुर्दशी, सुखरात्री र कुकुर तिहार परेको छ र सोहि दिन महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको जन्म जयन्ती पनि रहेको छ । २७ गते गाई तिहार रहेको छ भने २८ गते गोवर्धन पूजा र म्ह: पूजा परेको छ । यसै दिन नेपाल सम्वत ११४४ प्रारम्भ हुनेछ । २८ गते भाइटीका अर्थात् किजा पूजा रहेको साइत जुरेको छ ।
मंसिर ( छठपर्व । बालाचतुर्दशी । हरिबोधिनी एकादशी । गुरु नानक जयन्ती । बालाचतुर्दशी । )
मार्गशीर्ष संक्रान्ति शुक्रबारका दिनबाट प्रारम्भ हुन्छ । ३ गते छठपर्व व्रत रहेको छ । हरिबोधिनी एकादशी तथा तुलसी विवाह अर्थात् ठूली एकादशी दिन ७ गते रहेको छ । ११ गते सिख धर्मावलम्बीहरूको गुरु नानक जयन्ती रहेको छ । २५ गते शतबीज छर्ने दिन अर्थात् बालाचतुर्दशी हो ।
पौष ( विवाह पञ्चमी । मोक्षदा एकादशी । उधाैली पर्व । इ.सं. २०२४ प्रारम्भ । पृथ्वी जयन्ती )
पौष संक्रान्ति आईतबारबाट प्रारम्भ हुनेछ र सोहि दिन विवाह पञ्चमी पनि हो । मोक्षदा एकादशी ७ गते परेको छ । ९ गते क्रिसमस-डे परेको छ भने १० गते उधौली पर्व तथा धान्यपुर्णिमा र य:मरि पुन्हि परेको छ । १५ गते तमु ल्होछार परेको छ र १६ गते इस्वी सन् २०२४ प्रारम्भ हुनेछ । सफला एकादशी २२ गते रहेको छ । २४ गते नेपाल ज्योतिष परिषद् स्थापना दिवस हो । २७ पृथ्वी जयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस हो ।
माघ ( मकर संक्रान्ति/माघी । पुत्रदा एकादशी । श्री स्वस्थानी व्रत प्रारम्भ । शहिद दिवस । )
मकर सङ्क्रान्ति अर्थात् माघ १ गते सोमबार माघी पर्व तथा घिउ, चाकु, तिलौरा, तरुल आदि खाने दिन हो, यसै दिनबाट उत्तरायण प्रारम्भ हुन्छ । ७ गते पुत्रदा एकादशी रहेको छ भने ११ गते श्री स्वस्थानीव्रत तथा माघ स्नान प्रारम्भ हुनेछ । १६ गते शहिद दिवस छ । षट्तिला एकादशी व्रत २३ माघमा परेको छ । सोनाम ल्होछार/तामाङ ल्होछार २७ गते परेको छ ।
फाल्गुन ( वसन्तपञ्चमी/सरस्वती पूजा/प्रणय दिवस । प्रजातन्त्र दिवस । महाशिवरात्री । ग्याल्पो ल्होसार ।)
फाल्गुन संक्रान्ति मंगलबारबाट प्रारम्भ भएको छ । २ गते वसन्त पञ्चमी अर्थात् सरस्वती पूजा रहेको छ । सोहि दिन प्रेम दिवस रहेकोछ । ७ गते प्रजातन्त्र दिवस रहेको छ भने १२ गते श्रीस्वस्थानी व्रत समापन हुनेछ । फाल्गुन २३ गते विजया एकादशी रहेको छ । महाशिवरात्रि यो व्रष २५ गते परेको छ । २८ गते आदिवासी, शेर्पा तथा उत्तरी हिमाली क्षेत्रमा बसोबास गर्ने समुदायले मनाउने ग्याल्पो ल्होसार पर्व रहेको छ ।
चैत्र ( फागु पूर्णिमा । आमलकी एकादशी । घोडेजात्रा ।)
मीन संक्रान्ति बिहिबारबाट प्रारम्भ भएको छ । ७ गते आमलकी एकादशी परेको छ भने फागु पूर्णिमा तथा होली पहाडी भेगमा ११ गते र तराईमा १२ गते मनाइनेछ । पापमोचनी एकादशी व्रत २३ गते परेको छ ।
Liked by:
