ईदको दिनमा गरिने विशेष प्रकारको भजनलाई सलत भनिन्छ जसका दुई सकतहरु अर्थात भागहरु हुन्छन् । यी भजनहरु खुल्ला भजन गृह या ठाँउमा सामुहीक रुपमा गरिन्छ । यसो गर्दा ६ विशेष तक्बीरहरु पनि अल्लाह हु अक्बर भन्दै हातलाई कानसम्म ल्याएर अल्लाहलाई समर्पण गरिने भाव हो ।
सन् २०१७ को ईद उल फितर मा स्वागत छ । विश्वका धेरैजसो देशहरुले २६ जुन सोमबारका दिन ईद मनाउने छन् भने केहि देशहरुले २५ जुन आईतबार र केही देशहरुले २७ जुन का दिन पनि मनाउने छन् । चन्द्रमाको सौन्दर्य र आकारमा आधारित यस चाडको अनुग्रह वास्तवमै प्रकृतीको हातमा छ । तपाई हुनुभएको देश या विश्व भू-भागमा पनि र्इद मनाउने दिन फरक हुनसक्दछ, यदि यो दिन कहिले हो भनेर दुविधामा हुनुहुन्छ भने कृपया नजिकैको मस्जिद या मुस्लिम सामाजिक सामूदायीक केन्द्रमा सम्पर्क गर्न सक्नुहुनेछ । र्इदका दिनबाट रमजान सकिनेछ र एकदिन अगाडि नै यस वर्षको अन्तिम ईफ्तार ग्रहण गरिसकीएको हुन्छ ।
आउनुहोस् ईदको यहि पेरिफेरिमा आज केहि कुरा गरौं, हाम्रो पात्रोमा ।
इस्लाम धर्मावलम्बीहरुको एक महान चाड 'र्इद उल फितर' पवित्र रमजान महिनाको अन्तिम दिनमा पर्दछ । चन्द्रमाको आकार यो पर्वको निर्धारणमा एकदमै महत्वपूर्ण हुन्छ त्यसकारण पनि इस्लामीक रीति अनुसार रमजानको अन्तिम दिन साँझमा सबैजनाले चन्द्रमा हेर्ने गर्दछन र जब 'हिजाल' अर्थात् अर्धचन्द्राकार चन्द्रमा आकाशमा देखिन्छ तब मात्र रमजान महिनाको कठिन व्रतको समापन र र्इद उल फितर पर्वको प्रारम्भ हुने गर्दछ । यो एउटा उत्साह, जीत र समानताको चाड हो जहाँ परिवार र समूदायका हरेक व्यक्ति धनी, गरीबहरूको मुहारमा मुस्कान र सदाचारका शुभेच्छाहरु भरीएका हुन्छन् र यिनै सदाचारका शुभकामनाहरू एक अर्कालार्इ अङ्गालोमा बेर्दै आदानप्रदान गर्ने गर्दछन् ।
इस्लाम धर्मका प्रवर्तक मुहम्मद सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लममा यहि रमजान महिनामै पवित्र ग्रन्थ कुरानका विचारहरु प्रकट भएको जनविश्वास रहिआएको पाइन्छ । यस महिनाभरि जहन्नुम अर्थात् नर्कको सम्पूर्ण ढोकाहरु बन्द हुने र जन्नत अर्थात् स्वर्गका सम्पूर्ण ढोकाहरु खुल्ला रहने बताइन्छ जस कारण यस महिनालाई अल्लाहको महिना पनि भनिन्छ ।
र्इदको दिन इस्लाम धर्मावलम्बीहरु स्नान गरेर सकेसम्म नयाँ कपडा लगाएर नत्र आफूसँग भएका कपडाहरु मध्ये सबैभन्दा राम्रो कपडा लगाएर र्इद विशेष प्रार्थनाकालागि नजिकैको मस्जिदमा भेला हुने गर्दछन र प्रार्थना गर्दै अल्लाहलाई धन्यवाद दिने गर्दछन्, यसरी मस्जिद या प्रार्थना भेलामा जाँदा घरबाटै तक्विर अर्थात् अल्लाहको महिमा उच्चारण गर्दै उक्त स्थानसम्म पुग्ने गर्दछन र बाटोमा भेट हुने सम्पूर्णसँग शुभकामना आदान प्रदान गर्दै जाने चलन छ । प्रार्थनामा जाँदा र फर्कदा सकेसम्म फरक-फरक बाटो प्रयोग गर्नुपर्ने चलन छ ।
प्रार्थना पश्चात् एकै ठाउँमा परिवारहरु सामूहिक भेला हुनेगर्दछन् र सामूहिक रुपमा भोज गर्दै र्इद उल फितरलार्इ हर्ष र उल्लासपूर्ण वातावरणमा स्वागत गरिन्छ, रोचक कुरा त के छ भने र्इदका सम्पूर्ण खुशीयाली र शुभेच्छाहरुको साटासाट खुल्ला आकाशमुनी गर्ने गर्दछन् । बालबालिकाकालागि भने यो उत्सव अझै विशेष हुनेगर्दछ किनभने उनीहरुलाई आफूभन्दा ठूलाले बिभिन्न खानेकुरा, कपडा खेलौना र मिठाई कोसेली दिनेगर्दछन् जसलाई ईदको ईदि भनिन्छ जसमा ठूलाले आफू भन्दा साना जोसुकै र जुनसुकै उमेरकालाई पनि एउटा सानाको हक भनाै अथवा अधिकारनै मानेर प्रदान गरिन्छ । रमाइलोलाई अझै रङ्गीन बनाउन कतिपय ठाँउमा त बालबालिकाहरुले विभिन्न रङ्गहरु र झिलीमिली कपडा र कागजबाट बनेका ध्वजा पताका र तोरणहरूले घरको साज-सज्जा गर्ने गर्दछन् ।
ईदको दिनमा गरिने विशेष प्रकारको भजनलाई सलत भनिन्छ जसका दुई सकतहरु अर्थात भागहरु हुन्छन् । यी भजनहरु खुल्ला भजन गृह या ठाँउमा सामुहीक रुपमा गरिन्छ । यसो गर्दा ६ विशेष तक्बीरहरु पनि अल्लाह हु अक्बर भन्दै हातलाई कानसम्म ल्याएर अल्लाहलाई समर्पण गरिने भाव हो । अल्लाह हु अक्बर भन्नाले अल्लाह सबैभन्दा महत्पवूर्ण छन भन्ने बुझिन्छ ।
नेपालमा पनि आज सरकार, विभिन्न संघ, संस्था अनि राजनैतिक दलहरुले औपचारीक सन्देश जारी गर्दै मुसलमान दाजुभाई दिदिबहिनीहरुलाई ईद को शुभकामना दिइन्छ । समाज र समानतासंग इस्लाम धर्मको बिशेष निकटता छ, धनी र गरिब सबैले समान रुपले चाड मनाउँदै अल्लाहलाई सम्झन सकून भन्ने कुरामा इस्लामीक रितीहरु विशेष तवरले बनाइएको पाइन्छ ।
यस चाडले भातृत्व, शान्ति र शुभेच्छाहरुको आदान प्रदानलाई प्रोत्साहन गर्ने गर्दछ र गरिब परिवारहरुले पनि सम्मानकासाथ र्इद मनाउन पाउन भनेर बिभिन्न प्रकारका भोजहरु आयोजना गर्ने गर्दछन् । भातृत्व र उत्साहको यो पर्वमा तपार्इं हामी सबैलाई ईद उल फितरको शुभकामना ।
बिहानको १० बजे माने (नाम परिवर्तन) को दिन शुरु हुन्छ । उठ्ना साथै उसले सर्वप्रथम केहि रसायनहरुको धूलोलाई सानो चम्चामा राखेर तातो बनाउँछ, अनि त्यस धुलोमा थप केहि पानी राखेर घोलीसकेपछि सुईमार्फत् सिरिञ्जमा हाल्दछ । हातमा रबरको डोरीले एकातर्फ बाँधेर उसले त्यसरी घोलीएको रसायन आफ्नो शरीरमा सुईमार्फत् राख्दछ । मानेको हातभरि यसरी सुई लगाउँदा लगाउँदा बनेका खतहरू प्रशस्त छन् तसर्थ उसले दागहरु लुकाउन हाफ शर्ट लगाउन सक्दैन । जस्तै गर्मीमा पनि उसले पुरै हात छोप्ने लूगा लगाउँदछ भने उसका केही यस्ता साथीहरु यी दागहरु लुकाउन पाखुरा र हातमा सरोवरी ट्याट्टु लगाउने समेत गर्दछन ।
सम्पन्न परिवारको मानेमात्र नभई अन्य धेरै परिवारका, बाबुआमाका सपना बोकेका, समाजका होनहार आशालाग्दा यूवाहरु यस्तै लागू औषधको दुव्यर्सनका फँसेका छन् । साथी-सङ्गत, समय, चाहना, फेशन, माया-बिछोड, सम्पन्नता, गरिबी र बाटो बिराएको जस्ता धेरै परिभाषाले दुव्यर्सनलाई व्याख्या गर्न खोजिएतापनि दुव्यर्सन विरुद्ध समाज, राष्ट्र अनि विश्व अझै प्रभावकारी रुपमा एक्यवद्ध भएर अघि बढ्न सकेको छैन ।
मानेलाई पहिले नशा नै जीवन जस्तो लागेको थियो रे, तर विस्तारै जीवनको खोजीमा नशामा डुब्दै जाँदा अब जीवन बिलाएर उनको पोल्टोमा नशामात्र बाँकी छ । माने त समाजको एउटा प्रतिनिधि पात्र न हो, लागूऔषध दुव्यर्सनको वृत र चरित्रहरु त हाम्रो समाजमा हामीले देख्दै आएका छौं नि विभिन्न स्वरुपमा । पशुपती क्षेत्र काठमाडौमा नशाजन्य पदार्थ सुँघेर बेहोशीमा बसेका साना कलिला भाईबुइना देखि तारे होटलमा नशाजन्य पदार्थमा रमेर अैयासी गर्ने पुञ्जीपतिसम्म, एक चिलिम गाँजा माग्दै हिँडेको देखि ओखती पसलमा विभिन्न सामान्य र जटिल रोगमा शरीरलार्इ अाराम दिने ओखतीहरु धेरै संख्यामा खरिद गरि सेवन गरेर सुत्नेसम्म समाजमा देखिएका अहिलेका दुव्यर्सनका स्वरुपहरू हुन् ।
कोही डर भगाउन त कोही सिर्जनात्मकता बढाउन सेवन गर्ने गरेको बयान दिन्छन तर यथार्त त के हो भने दुव्यर्सनीले दुव्यर्सनसंगै जीवन पनि खाईरहेका हुन्छन्, छोटो अवधीमै सकिने गरि ।
दुव्यर्सनलाई रोगको रुपमा व्याख्या गरिएको पाइन्छ, यस्तो रोग जहाँ दुव्यर्सनीको दिमागका न्यूरनेनहरु कुनै रसायन या लागुऔषधीको प्रयोगसंगै चल्दछन् । यी लागुऔषधको प्रयोगले दुव्यर्सनीको सोंच, निर्णय, सम्बन्ध र मानसिकतामा गहिरो प्रभाव पारेको हुन्छ । यस्ता लागुऔषधहरुको उपलब्धताकालागि दुव्यर्सनीहरु जे-जस्तो अपराध या कुराहरु गर्न पनि पछि पर्दैनन् । 'जङ्ककी' हुने चक्करमा धेरै नेपाली छोराछोरीहरु दुव्यर्सन हुन पुगेका छन्, संसारकै चित्रमा पनि लागुऔषधको कारोवारीहरुको कार्य संस्थागत हुँदै गएर हामीसबैजना उनिहरुको व्यापारवृतको जोखिममा छौ । 'जङ्ककी' भन्ने शब्द हामीमाझ धेरै चर्चित छ, यसको शाब्दिक अर्थ भने लागुऔषधको दुव्यर्सन गर्ने लापरवाह व्यक्ति भन्ने बुझिन्छ है ।
संसारभरिको लागुऔषध दुव्यर्सनको समस्यालाई एकतावद्ध रुपमा संवोधन गर्नकालागि हरेक वर्षको जुन २६ तारिखमा अन्तर्राष्ट्रिय दुव्यर्सन विरुद्धको दिवस मनाइन्छ । संयूक्त राष्ट्रसंघको सन् १९८७ मा भएको साधारणसभाले जुन २६ लाई दुव्यर्सन विरुद्धको दिवसका रुपमा मनाउने निर्णय गरेको हो ।
नेपालमा पनि संसारका अन्य देशहरुझै दुव्यर्सन गैरकानुनी हो तर संसारका अन्य देशहरुझै नेपालमा पनि दिनानूदिन दुव्यर्सनको समस्या बढ्दो छ । आखिर कहाँ छ त ? यो लहरोको पहरो ? किन थामिदैन यसको अवैद्य कारोबार र आपूर्ति ?
एयरपोर्टबाट दुःख गरेर कमाएको पैसोले ल्याएको केही थान ल्यापटप र क्यामरासम्म छिराउन घुस खुवाउनु पर्दछ, केही थान फारम भर्न पर्दछ । तर कुन्नी कताबाट भित्रिनेरहेछ विदेशबाट आयात गरिएका लागुऔषध, हरेक दिन गल्ली गल्लीमा बेचिन्छन र सरकारको मौनता र यसलार्इ निरूत्साहित तथा निस्तेज गर्न दिनुपर्ने गति घृणायोग्य छ ।
दुव्यर्सनमा फँसेकाहरुलाई पनि सहि मार्ग देखाउन, परामर्श र आत्मबल दिन नेपाली समाज कत्तिको सक्षम छ त?
सुधारगृहरुको प्रभावकारिता अनि समाजसंगको प्रभावकारी समन्वय अत्यन्त जरुरी छ ।
माथि उल्लेख गरेका प्रतिनीधीपात्र माने पनि सुधारगृहबाट समाज फर्केका थिए तर समाजको नजरिया, पूर्वाग्रह अनि समाजमा लागुऔषधको सरल उपलब्धताले उनलाई फेरि त्यहीं पूर्यायो, जहाँ उनी कूलतको दलदलमा थिए । यूवाहरुलाई खेलकुद, अध्यन अनि विभिन्न सिर्जनात्मक कुराहरुमा लगाउन जरुरी देखिन्छ । तर बिडम्बना! राजधानी काठ्ण्डाैदेखि देशका कतिपय त्यस्ता विकासोन्मूख शहरहरू छन् जहाँ खेलकूदकालागि अावश्यक खुला स्थानसम्म पनि उपलब्ध छैन ।
दुव्यर्सनीहरुलाई समाजमा पूर्नस्थापित गरौं अनि नशा हैन जीवनमा उद्देश्य खोज्न सिकौं अनि सिकाऔं ।
------------
हाम्रो पात्रोकोलागि सुयोग ढकालले तयार पार्नुभएको
Liked by:
