Jya Punhi/Kabir Jayanti | ज्यापुन्ही/कवीर जयन्ती | २०८२ जेठ २८ | Hamro Patro

आउँदा दिनहरु

ज्योतिषहरू

  • call
    TALK TO JYOTISH
  • मेरो नोट Add Note

      You can add your notes here.

    राशीफल

    साहित्य / ब्लग

    May/Jun 2025
    २०८२ जेठ
    २८
    बुधवार
    Jun 11, 2025
    जेठ शुक्ल पूर्णिमा
    ज्यापुन्ही/कवीर जयन्ती ( Jya Punhi/Kabir Jayanti )
    MY NOTE
    तपाईँले आजको मिति भन्दा पछिको नोट हाल्नु भएको छैन । तपाईँले जन्मदिन, मिटिङ, सम्झनु पर्ने कुराहरु, बिल तिर्ने दिन आदि टिपोट टिप्न सक्नुहुन्छ ।

    ज्या: पुन्हि

    ज्या: पुन्हि

    तछला थ्व र तछला गा

    नेवा पात्रोको आठौं महिना तछला हो जुन विक्रम संवतको ज्येष्ठ महिनासँग ठोकिने गर्दछ । तछला नयाँ चन्द्रमासङै सुरु भएर १६ औँ दिनमा पूर्णचन्द्र पर्न आउँदछ । यस मासलाई पनि शुक्ल पक्ष र चन्द्र पक्ष गरी दुई पक्षमा विभाजन गरिन्छ जसलाई तछला थ्व र तछला गा भनिन्छ ।


    सिथी नखः पछि आउने ज्या: पुन्हि

    अब यस मासले अर्थात् तछलाले ल्याउने दुई वटा महान् नेवा चाडहरूलाई यहाँ प्रस्तुत गर्न चाह्यौँ जसमा शुक्ल पक्षको षष्ठिका सिथी नखः पर्दछ । यस सिथी नखः को विवरण त हामीले यसअघि सिथी नखः चाडकै दिन पनि दिएका छौँ । संक्षेपमा यस सिथी नखः पानीका मुहान सरसफाइ, समुदाय एकता अनि कुमार कार्तिकको अर्चना गरिने पर्व हो । यस दिन विशेष परिकार वो खाने चलन छ र यस दिन पानीका मुहानहरू सरसफाइ गर्ने चलन रहने गरेको छ ।


    ज्या: पुन्हि लाई गैडु पूर्णे पनि भनिन्छ

    अब पूर्णचन्द्रको दिनको कुरा गरौँ जसलाई गैडु पूर्णे पनि भनिन्छ, यस दिन हिन्दु अनि बौद्ध मार्गी सबैले उल्लासमा साथ मनाउने गर्दछन् । बौद्ध मार्गीका लागि भने यो दिन ज्या पुन्हि भनेर मनाउने चलन छ । पुन्हि भनेको पनि पूर्णे अर्थात् पूर्णिमा नै हो ।

    राजकुमार सिद्धार्थ ज्ञानको खोजीमा घर छाडेर निस्केको दिन

    यस दिनमै राजकुमार सिद्धार्थ ज्ञानको खोजीमा घर छाडेर निस्केको बताइन्छ । बुद्धले घर छाडेर निस्कँदा घरमा पत्नी अनि छोरा छाडेर निस्केको र यसरी गृहस्थ जीवन त्यागेर पत्नी र छोरालाई बिचल्ली पारेको भनेर पनि केही तर्कहरू उठ्ने गर्दछन् तथापि केही बौद्ध मार्गी ग्रन्थहरूमा बुद्धलाई अर्को जन्ममा ज्ञान प्राप्त लागि सहयोग गर्न नै उनकी पत्नी यशोधरा त्यस जीवनमा आएकी भनेर स्पष्ट पारिएको छ ।


    कुरा जे होस् यसै पूर्णेको पूर्णचन्द्रमा गौतम बुद्धले ज्ञान पाउनकालागि गृहस्थ जीवन त्याग गरेका हुन्, यस पूर्णेको महत्त्व ज्ञान अनि त्यागसँग जोडिएको छ तसर्थ नेवा समुदायले पनि यस पूर्णेलाई ज्या पुन्हिका रूपमा उल्लासका साथ मनाउँदछन् ।

    पनौती स्नान


    यस पूर्णेलाई काभ्रेको पनौतीमा अझ उल्लासका साथ पनौती पुन्हि नाम दिएर मनाइन्छ । रोशी, पुन्यमती र पधमावती खोलाको त्रिवेणीका रूपमा पनौती नगर नेपालको एउटा पवित्र सहर हो जसले हजारौँ वर्षदेखि कला, सांस्कृतिक धरोहर अनि संस्कारको जगेर्ना गर्दै आएको छ ।


    काठमाडौँ पूर्वको पनौतीमा पनौती जात्रा कै रूपमा विशाल जात्रा आयोजना गरेर यस पुन्हि मनाउने चलन छ र यस जात्राको रथमा उन्मत भैरव र भद्रकाली भगवानको अर्चना गर्दै प्रतिमा राखिएको हुन्छ । यस रथयात्रामा महादेश र भद्रकालीको प्रेम रस अनि यौनउन्मात पनि अप्रत्यक्ष रूपमा अभिव्यक्त गरिने भएकाले रथयात्राका कतिपय चरणहरू राती महिला अन केटाकेटीसँग लुकाएर गर्ने चलन छ ।


    रथयात्राका क्रममा रथहरूलाई नगरका विभिन्न ठाउँमा लैजाने, रथमा पानी छर्कने पनि गरिन्छ। ज्या पुन्हिको समग्र संस्कार र अर्चना अनि जात्राका सस्करणहरु सकाउन ९ दिन लाग्दछ तसर्थ यो पुन्हिको आगमन र बहिर्गमनको रौनक ९ दिनसम्म रहने गर्दछ । उता यसै जात्राका लागि भगवान् ब्रह्मयनी र ईन्द्रेश्वर महादेव को प्रतिमा बोकेर पनौती बजार ल्याउने चलन पनि छ । यस जात्रामा महादेवको इन्द्रेश्वर स्वरूपले रगत स्वीकार नगर्ने भएका कारणले अन्य देवता र देवगणका साथ यिनको अर्चना गर्दा वली दिइदैन् ।

    कबीर जयन्ती

    सन्त कबीरलाई जनमानसमा कबीर दास वा कबीर साहेब भनेर चिनिन्छ। कबीरदासको जन्मको बारेमा यकिनका साथ केही भन्न सकिन्न । जनविश्वास अनुसार ज्येष्ठ महिनाको पूर्णिमालाई कबीर जयन्तीका रूपमा मनाउने गरिन्छ ।


    कबीरको जन्मसँग सम्बन्धित कथा

    कबीर दासजी को जन्मको बारेमा पक्का केही भन्न सम्भव छैन। तैपनि, एक किंवदन्ती अनुसार, सन्त कबीर दासले ज्येष्ठ महिनाको पूर्णिमाको दिन काशीको लहरतारा पोखरीको कमलको फूलमा आफ्ना आमाबाबु निरु र नीमालाई भेटेका थिए। यस दिन उनीहरूलाई निमा र निरु नामक जुलाहे दम्पतीले ग्रहण गरेको बताइएको छ । कबीर दास जी को हुर्काउने उहाँ नै हुनुहुन्थ्यो। त्यसैले यस दिनलाई कबीर जयन्तीका रूपमा मनाइन्छ।

    कबीर दासजी को दोहांहरुको महत्त्व


    छोटा, छन्दमा अनि अर्थपूर्ण सरल काव्यिक पङ्क्तिलाई दोहां भनिन्छ । कबीर दासजीले मध्यकालीन भारतको सामाजिक, धार्मिक र आध्यात्मिक जीवनमा अमूल्य योगदान दिए। आफ्नो दोहोरी, विचार र जीवनीले तत्कालीन सामाजिक, आर्थिक, धार्मिक र आध्यात्मिक क्षेत्रमा क्रान्तिको थालनी गरेका थिए । उनले मध्ययुगीन भारतको तत्कालीन समाजमा व्याप्त अन्धविश्वास, रूढीवाद, पाखण्डको कडा विरोध गरे।

    आउँदा दिनहरु

    ज्योतिषहरू

  • call
    TALK TO JYOTISH
  • राशीफल

    साहित्य / ब्लग

    Liked by
    Liked by
    0 /600 characters
    Hamro Patro - Connecting Nepali Communities
    Hamro Patro is one of the first Nepali app to include Nepali Patro, launched in 2010. We started with a Nepali Calendar mobile app to help Nepalese living abroad stay in touch with Nepalese festivals and important dates in Nepali calendar year. Later on, to cater to the people who couldn’t type in Nepali using fonts like Preeti, Ganesh and even Nepali Unicode, we built nepali mobile keyboard called Hamro Nepali keyboard.