आउँदा दिनहरु
-
९माघगोरखकाली पूजा ३ दिन पछि
-
११माघअन्तर्राष्ट्रिय शिक्षा दिवस ५ दिन पछि
-
१२माघषट्तिला एकादशी व्रत ६ दिन पछि
-
१३माघ
-
१४माघसोम प्रदोष व्रत ८ दिन पछि
-
१५माघनेपाल नर्सिङ्ग दिवस ९ दिन पछि
-
१६माघशहीद दिवस १० दिन पछि
-
१७माघसोनाम ल्होछार/श्रीबल्लभ जयन्ती ११ दिन पछि
-
१९माघतिलकुन्द चौथी १३ दिन पछि
-
२०माघविश्व सिमसार दिवस १४ दिन पछि
-
२१माघ
-
२२माघविश्व क्यान्सर दिवस/स्कन्द षष्ठी/अचला सप्तमी १६ दिन पछि
-
२३माघबुधाष्टमी व्रत/गोरखकाली पूजा १७ दिन पछि
-
२४माघद्रोण नवमी १८ दिन पछि
-
२६माघभीमा एकादशी व्रत २० दिन पछि
-
२७माघभिष्म द्वादशी २१ दिन पछि
-
२८माघसोम प्रदोष व्रत २२ दिन पछि
-
२९माघ
-
३०माघ
-
१फागुनकुम्भ संक्रान्ति/विश्व रेडियो दिवस २५ दिन पछि
-
२फागुनप्रणय दिवस २६ दिन पछि
-
७फागुनप्रजातन्त्र दिवस/निर्वाचन दिवस ३१ दिन पछि
-
८फागुनगोरखकाली पूजा/सामाजिक न्याय दिवस ३२ दिन पछि
-
९फागुनअन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस ३३ दिन पछि
-
१२फागुनविजया एकादशी व्रत ३६ दिन पछि
-
१३फागुनप्रदोष व्रत ३७ दिन पछि
-
१४फागुनमहाशिवरात्रि व्रत/सिलाचःह्रे पूजा/सेना दिवस ३८ दिन पछि
-
१५फागुनविश्व गैरसरकारी संस्था दिवस ३९ दिन पछि
-
१६फागुनग्याल्पो ल्होछार ४० दिन पछि
-
१७फागुनशून्य भेदभाव दिवस ४१ दिन पछि
-
१९फागुनविश्व वन्यजन्तु दिवस ४३ दिन पछि
-
२०फागुनमाझी समुदायको लदीपूजा ४४ दिन पछि
-
२३फागुनगोरखकाली पूजा ४७ दिन पछि
-
२४फागुनअन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस ४८ दिन पछि
-
२६फागुनआमलकी एकादशी व्रत ५० दिन पछि
-
२७फागुनप्रदोष व्रत ५१ दिन पछि
-
२९फागुनफागु पुर्णिमा (पहाडी जिल्ला)/पूर्णिमा व्रत ५३ दिन पछि
-
१चैत
-
२चैत
-
४चैतसामाजिक कार्य दिवस ५७ दिन पछि
ज्योतिषहरू
-
Jyotish Vaman Sapkotaशिक्षा - व्याकरणाचार्य, पौरोही...
-
Jyotish Mukunda Sharmaस्वाध्याय, सत्सङ्ग र सदाचारजस�...
-
Jyotish Khagendra Subediसम्पूर्णानंद संस्कृत विश्ववि...
-
Jyotish Narayan Prasad Bhandariउप-प्राध्यापक (lecturer of Astrology), 'कुलपत...
-
Acharya Choodamani Pathakसम्पूर्णानन्दसंस्कृत विश्वव�...
-
Jyotish Damodar Poudelनेपाल संस्कृत विश्व बिद्यालय�...
-
Jyotish Narayan Prasad Gautamगुरुकुल शिक्षा प्रणालीबाट ज्�...
-
Jyotish Damodar Kaushikज्योतिष र व्याकरण विषयमा आचार�...
-
Jyotish Pandit Mukunda Nepalज्योतिष पण्डित मुकुन्द नेपाल�...
-
Jyotish Ghanashyam Pokharelनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयब...
-
Jyotish Amrit Paudelवाराणसीकै सम्पूर्णानन्द संस्...
-
Jyotish Purushottam Ghimireनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय, �...
-
Jyotish Deepak Prasad Kafleसम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
-
Jyotish Khageshwor Subediगुरुकुल पद्दति बाट ज्योतिषीय �...
-
Jyotish Dr. Janak Bhattaविगत ३५ वर्षदेखि कुण्डली निर्�...
-
Jyotish Krishna Prasad Bhandariउपप्राध्यापक (Asst. professor of Sanskrit) नेपा�...
-
Jyotish Smarika Acharyaबाल्मीकि बिद्यापिठ बाट ज्योत�...
-
Jyotish Hamro patroनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय �...
-
Jyotish Dipendra Khatiwadaसम्पुर्णानन्द संस्कृत बिश्वब...
-
Jyotish Mohan Ghimireसम्पुर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
राशीफल
साहित्य / ब्लग
- मेरी ऊनि
- Nepal Nursing Day
- नेपाल नर्सिङ दिवस
- Som Pradosh Vrata
- सोम प्रदोष व्रत
- विश्व कुष्ठरोग दिवस |अन्तर्राष्ट्रिय भन्सार दिवस
- World Leprosy Day | International Custom Day
- षट्तिला एकादशी व्रत
- Shattila Ekadashi Vrata
- International Day of education
- अन्तर्राष्ट्रिय शिक्षा दिवस
- कहिले बन्छ ?
- हाम्रो पात्रोबाट सामान कसरी किन्ने ?
- Hult Prize at Kathmandu University Hosts the First On-Campus Finale of 2025 in Nepal
- नरुनु है आमा
- Igniting Minds, Inspiring Change: Talk Series I by Hult Prize at IOE, Pulchowk Campus
- अन्डुम्यान
- गोरखकाली पूजा
- देख्न थालेको छु
- किन चाहियो ?
- देखेका सपना
- My Father’s Dragon
- तिमी नदी म किनारा
- साथमा उ छैन
- नजाउ तिमी प्रदेश
- प्रिय
- साथी
- लिएर जान्छन्
- नियाली रहन्छु म
- कता कता जिन्दगी
- तिम्रो सिरानी
- प्रिय
- पक्कै थियो होला ?
- Hamro Mart मा Smart Shopping गर्ने होइन त?
- Want to Shop Smart? Try Hamro Mart
- सुरुङको बाटाे
- फर्केर हेर्दा सन् २०२४
- Looking Back at 2024
- Radha
- Lighting the Flame of Innovation: Hult Prize at IOE, Pulchowk Campus Inspires Changemakers
- फिदा भए छु
- Visionary Leaders Panel Discussion: An Initiative to Innovate for a Sustainable Future at Hult Prize at IOE Pulchowk Campus
- चाहनाहरु
- Registration Opens for Hult Prize at Kathmandu University
- The Marketplace That Saves Your Time,Money and Stress
- म के गरुँ
- आव्हान
- Winter Collection is Here, Now Stay Warm with Hamro Mart
- How Hamro Mart Made My Every Moment Special
- जङ्गल भित्र
- गुलाफ
- ‘रमाइला दिन’
- आजकल
- PROJECT JUNKIRI सानो कदम ठूलो परिवर्तन
- ज्योतिष र ज्योतिषिमा फरक
- आमा
- पहिलो भेट
- हजार छन्
- रुवाउने गर्छ
- Book Review: Being Billy
- Top Motivational Books at Hamro Mart
ऋषि पञ्चमी
तिजले बिदा माग्ने बित्तिकै दैलोमा अर्को नारी–प्रधान चाडले ढकढक्याउँछ । स्वागत छ, यो ऋषि पञ्चमीको दिन विशेषमा । तिजको व्रतपछि फेरि दिदी–बहिनी अनि आमाहरूले आजको दिन त्यही उत्सर्ग र उत्साहका साथ मनाउने दिन हो, ‘ऋषि पञ्चमी’ ।
हरियाली मौसममा जताततै हरियाली अनि भिजेका माटाहरू छन् । बादलहरू थोपाथोपा मा पग्लिरहेका छन् । अनि जलको स्पर्शले कमाटोहरू पुलकित भएका छन् । रातो सारी, गरगहना अनि नारी भेलाहरूले चोक–चौराहा अनि मठमन्दिरहरू खचाखच छन् । आज ऋषि पञ्चमी, अर्थात् नारीहरूले सप्त ऋषिहरूको पूजा अर्चना गर्ने विशेष दिन ।
आजको दिन रजस्वला हुन शुरु भइसकेका महिलाहरूले रजस्वला हुँदा आफूबाट केही गल्ती या अमर्यादित क्रियाकलाप भएको भए तिनको शुद्धाशुद्धी निम्ति पूजा अर्चना गर्ने दिन हो । मानव श्रृष्टि नारीविना सम्भव छैन । हामीले रजस्वलालाई जत्तिकै लुकाएर अनि छुवाछुत उन्मुख सोचले हेरेपनि श्रृष्टिको प्रथम र पुण्य गुण नै नारीहरूको रजस्वला हो । रजस्वला नारीहरूको गर्भाधान गर्नसक्ने क्षमताको प्रतीक अनि उनीहरूमा हुने एउटा नितान्त प्राकृतिक प्रक्रिया हो ।
ऋषि पञ्चमीको इतिहास हजारौँ वर्ष पुरानो छ । त्यतिकै पुरानो छ वैदिक सनातन संस्कारले नारीहरूको यौन तथा प्रजनन् स्वास्थ्य र अधिकारलाई दिएको महत्वको इतिहास पनि । नारीलाई रजस्वलाको दिनहरूलाई चारवटा देवीहरू अनुरुप तुलना गर्ने चलन छ । पहिलो दिन चण्डालनी, दोश्रो दिन ब्रह्मधातिनी, तेश्रो दिन धोबिनी र चौथो दिन स्नान गरी शुद्ध हुने चलन छ ।
शास्त्रहरूले पनि रजस्वला र महिलाहरूको यस प्राकृतिक गुणप्रति समस्त मानव जगतको ध्यानाकर्षित गर्न ऋषि पञ्चमीको परिकल्पना गरेको हुनुपर्छ । गर्भाधान नभएका डिम्बहरू महिलाको गुप्ताङ्गबाट निष्काषित हुने सरल र सामान्य प्रक्रिया नै रजस्वला हो । यसलाई कुनै दोष भन्दा पनि एउटा विशेष क्षमता र श्रृष्टिको कारकका रुपमा अभिब्यक्त गर्दै आजका दिनमा रजस्वला नितान्त सामान्य अनि छुवाछुत भन्दा पनि सरसफाईलाई प्राथमिकता दिँदै, महिलाहरूलाई यस अवधिभर आराम र ख्याल गर्ने वातावरण सिर्जनाको प्रतिवद्धता कायम गर्न जरुरी छ । नारी भनेको माया र शक्तिका प्रतिमूर्तिहरू हुन् । देवीहरू हुन त्यसैले त शास्त्रले पनि नारीलाई यसरी वर्णन गरेको छः
या देवी सर्वभूतेषु शक्तिरूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः।।
या देवी सर्वभूतेषु ज्ञानरूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः।।
या देवी सर्वभूतेषु एश्वर्यरूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः।।
शक्तिका रुपमा सर्वब्यापी अनि जगतमा सम्पूर्ण कुरामा रहेकी नारीलाई हाम्रो हार्दिक नमन ।
महिनावारीलाई छुवाछुतसँग तुलना गरिएको शास्त्रीय कथनको अपव्याख्या हो भन्ने प्रष्ट छः
महिनावारीको समयमा पर्याप्त आराम होस् भनी परापूर्वकालमा भान्सा अनि अन्य कामहरू गराउन निषेध गरिएको हो । पछि गएर यो निषेधलाई छुवाछुत अनि दोषका रुपमा लिन थालिएको हो । स्मरणरहोस्, नारीहरूको रजस्वलाको रगत नै जगतको आधार हो, श्रृष्टिको सार यहीँबाट त हुरु हुन्छ ।
आजको दिन नारीहरूले अपामार्ग अर्थात् एउटा विशेष प्राकृतिक जडिबुटी गुणयुक्त वनस्पति (दतिवन) को प्रयोग गरी बिहान आफ्नो नित्यकर्म सकाएपछि दात माँज्ने र चपाउने गर्छन् । अपामार्ग अर्थात् दतिवन नेपाली माटोमा सहज रूपले उपलब्ध एउटा वनस्पति हो । संस्कृत शब्द अपामार्ग भन्नाले रोग नाशक भन्ने बुझाउँछ । १०८ वटा अपामार्ग (दतिवन) का डाँठका टुक्राहरूको प्रयोग गरेपछि आफ्नो शरीरमा माटोको प्रयोग गरेर नारीहरूले नजिकैको खोलानाला या तालतलैयामा गएर स्नान गर्ने गर्छन् । स्नान गरिसकेपछि पञ्चभाग्य अर्थात् दूध, दही, घिऊ, दुबो, कुश र गोवर मिसाएर तामाको भाडोमा राखिएका सामाग्री एक वा दुइ थोपा सेवन गर्ने सनातन चलन पनि छ ।
पञ्चभाग्यको सेवनले क्षयरोग अनि चर्मरोगहरू नहुने र भएको भए पनि निको हुने विश्वास गरिन्छ । यसरी बिहानै स्नान गरी शरीर र आत्मा शुद्ध गरिसकेपछि नारीहरूले दियो, कलश अनि गणेश स्थापित गरेर विभिन्न भजन र प्रार्थना गर्दै कश्यप, अत्रि, भरद्वाज, विश्वमित्र, गौतम, जमदग्नि अनि वशिष्ठलगायतका ऋषिहरूको पूजा र आव्हान गर्ने गरिन्छ । त्यसपछि ब्राम्हणले रितिअनुसार पूजा अर्चना गरेपछि मात्र ऋषि पञ्चमीको अनुष्ठान पूर्ण हुन्छ ।
आजका दिन काठमाडांै टेकुको ऋषेश्वर मन्दिर लगायत देशभरिका ऋषि आश्रमहरूमा विशेष घुइँचो लाग्छ । यो दिन नारीहरूले आफ्नो शौभाग्यका सूचक सिन्दुर पोते अनि चुरा धागोहरू चढाउने चलन पनि छ । आजको दिन विशेषतः माटोमा कसैले नरोपेरै आफै प्राकृतिक रुपमा उम्रिएका जस्तै कर्कलालगायतका अन्य कन्दमूलको विशेष तरकारी बनाई सेवन गर्ने चलन छ ।
वैदिक सनातन हिन्दू संस्कारको वैज्ञानिक चाडहरूमध्ये एक ऋषि पञ्चमीको शुभकामना । अबका दिनमा छुवाछुत र छौपडीका कारणले चेलीबेटीले दुःख पाएको अनि मृत्युवरण गरेका नमीठा खबर सुन्न नपरोस्, यस जगले रजस्वलाको महत्व बुझ्नुपर्छ ।
सप्तऋषिहरूको कृपा सदैव रहोस्, सबैजना सुखी होउन्, सबैको जय होस् !
हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल
आउँदा दिनहरु
-
९माघगोरखकाली पूजा ३ दिन पछि
-
११माघअन्तर्राष्ट्रिय शिक्षा दिवस ५ दिन पछि
-
१२माघषट्तिला एकादशी व्रत ६ दिन पछि
-
१३माघ
-
१४माघसोम प्रदोष व्रत ८ दिन पछि
-
१५माघनेपाल नर्सिङ्ग दिवस ९ दिन पछि
-
१६माघशहीद दिवस १० दिन पछि
-
१७माघसोनाम ल्होछार/श्रीबल्लभ जयन्ती ११ दिन पछि
-
१९माघतिलकुन्द चौथी १३ दिन पछि
-
२०माघविश्व सिमसार दिवस १४ दिन पछि
-
२१माघ
-
२२माघविश्व क्यान्सर दिवस/स्कन्द षष्ठी/अचला सप्तमी १६ दिन पछि
-
२३माघबुधाष्टमी व्रत/गोरखकाली पूजा १७ दिन पछि
-
२४माघद्रोण नवमी १८ दिन पछि
-
२६माघभीमा एकादशी व्रत २० दिन पछि
-
२७माघभिष्म द्वादशी २१ दिन पछि
-
२८माघसोम प्रदोष व्रत २२ दिन पछि
-
२९माघ
-
३०माघ
-
१फागुनकुम्भ संक्रान्ति/विश्व रेडियो दिवस २५ दिन पछि
-
२फागुनप्रणय दिवस २६ दिन पछि
-
७फागुनप्रजातन्त्र दिवस/निर्वाचन दिवस ३१ दिन पछि
-
८फागुनगोरखकाली पूजा/सामाजिक न्याय दिवस ३२ दिन पछि
-
९फागुनअन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस ३३ दिन पछि
-
१२फागुनविजया एकादशी व्रत ३६ दिन पछि
-
१३फागुनप्रदोष व्रत ३७ दिन पछि
-
१४फागुनमहाशिवरात्रि व्रत/सिलाचःह्रे पूजा/सेना दिवस ३८ दिन पछि
-
१५फागुनविश्व गैरसरकारी संस्था दिवस ३९ दिन पछि
-
१६फागुनग्याल्पो ल्होछार ४० दिन पछि
-
१७फागुनशून्य भेदभाव दिवस ४१ दिन पछि
-
१९फागुनविश्व वन्यजन्तु दिवस ४३ दिन पछि
-
२०फागुनमाझी समुदायको लदीपूजा ४४ दिन पछि
-
२३फागुनगोरखकाली पूजा ४७ दिन पछि
-
२४फागुनअन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस ४८ दिन पछि
-
२६फागुनआमलकी एकादशी व्रत ५० दिन पछि
-
२७फागुनप्रदोष व्रत ५१ दिन पछि
-
२९फागुनफागु पुर्णिमा (पहाडी जिल्ला)/पूर्णिमा व्रत ५३ दिन पछि
-
१चैत
-
२चैत
-
४चैतसामाजिक कार्य दिवस ५७ दिन पछि
ज्योतिषहरू
-
Jyotish Vaman Sapkotaशिक्षा - व्याकरणाचार्य, पौरोही...
-
Jyotish Mukunda Sharmaस्वाध्याय, सत्सङ्ग र सदाचारजस�...
-
Jyotish Khagendra Subediसम्पूर्णानंद संस्कृत विश्ववि...
-
Jyotish Narayan Prasad Bhandariउप-प्राध्यापक (lecturer of Astrology), 'कुलपत...
-
Acharya Choodamani Pathakसम्पूर्णानन्दसंस्कृत विश्वव�...
-
Jyotish Damodar Poudelनेपाल संस्कृत विश्व बिद्यालय�...
-
Jyotish Narayan Prasad Gautamगुरुकुल शिक्षा प्रणालीबाट ज्�...
-
Jyotish Damodar Kaushikज्योतिष र व्याकरण विषयमा आचार�...
-
Jyotish Pandit Mukunda Nepalज्योतिष पण्डित मुकुन्द नेपाल�...
-
Jyotish Ghanashyam Pokharelनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयब...
-
Jyotish Amrit Paudelवाराणसीकै सम्पूर्णानन्द संस्...
-
Jyotish Purushottam Ghimireनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय, �...
-
Jyotish Deepak Prasad Kafleसम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
-
Jyotish Khageshwor Subediगुरुकुल पद्दति बाट ज्योतिषीय �...
-
Jyotish Dr. Janak Bhattaविगत ३५ वर्षदेखि कुण्डली निर्�...
-
Jyotish Krishna Prasad Bhandariउपप्राध्यापक (Asst. professor of Sanskrit) नेपा�...
-
Jyotish Smarika Acharyaबाल्मीकि बिद्यापिठ बाट ज्योत�...
-
Jyotish Hamro patroनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय �...
-
Jyotish Dipendra Khatiwadaसम्पुर्णानन्द संस्कृत बिश्वब...
-
Jyotish Mohan Ghimireसम्पुर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
राशीफल
साहित्य / ब्लग
- मेरी ऊनि
- Nepal Nursing Day
- नेपाल नर्सिङ दिवस
- Som Pradosh Vrata
- सोम प्रदोष व्रत
- विश्व कुष्ठरोग दिवस |अन्तर्राष्ट्रिय भन्सार दिवस
- World Leprosy Day | International Custom Day
- षट्तिला एकादशी व्रत
- Shattila Ekadashi Vrata
- International Day of education
- अन्तर्राष्ट्रिय शिक्षा दिवस
- कहिले बन्छ ?
- हाम्रो पात्रोबाट सामान कसरी किन्ने ?
- Hult Prize at Kathmandu University Hosts the First On-Campus Finale of 2025 in Nepal
- नरुनु है आमा
- Igniting Minds, Inspiring Change: Talk Series I by Hult Prize at IOE, Pulchowk Campus
- अन्डुम्यान
- गोरखकाली पूजा
- देख्न थालेको छु
- किन चाहियो ?
- देखेका सपना
- My Father’s Dragon
- तिमी नदी म किनारा
- साथमा उ छैन
- नजाउ तिमी प्रदेश
- प्रिय
- साथी
- लिएर जान्छन्
- नियाली रहन्छु म
- कता कता जिन्दगी
- तिम्रो सिरानी
- प्रिय
- पक्कै थियो होला ?
- Hamro Mart मा Smart Shopping गर्ने होइन त?
- Want to Shop Smart? Try Hamro Mart
- सुरुङको बाटाे
- फर्केर हेर्दा सन् २०२४
- Looking Back at 2024
- Radha
- Lighting the Flame of Innovation: Hult Prize at IOE, Pulchowk Campus Inspires Changemakers
- फिदा भए छु
- Visionary Leaders Panel Discussion: An Initiative to Innovate for a Sustainable Future at Hult Prize at IOE Pulchowk Campus
- चाहनाहरु
- Registration Opens for Hult Prize at Kathmandu University
- The Marketplace That Saves Your Time,Money and Stress
- म के गरुँ
- आव्हान
- Winter Collection is Here, Now Stay Warm with Hamro Mart
- How Hamro Mart Made My Every Moment Special
- जङ्गल भित्र
- गुलाफ
- ‘रमाइला दिन’
- आजकल
- PROJECT JUNKIRI सानो कदम ठूलो परिवर्तन
- ज्योतिष र ज्योतिषिमा फरक
- आमा
- पहिलो भेट
- हजार छन्
- रुवाउने गर्छ
- Book Review: Being Billy
- Top Motivational Books at Hamro Mart
Liked by: