World Wildlife Day | विश्व वन्यजन्तु दिवस | २०७७ फागुन १९ | Hamro Patro

विश्व वन्यजन्तु दिवस

दुर्लभ वन्यजन्तु प्रजातिको संरक्षण गरौं
विश्व वन्यजन्तु दिवस सन् २०२१

'Forests and Livelihoods Sustaining People and Planet'

संयुक्त राष्ट्र संघको ‘सस्टेनेवल डिभेलपमेन्ट गोल्स’ अर्थात् दीर्घकालीन विकास लक्ष्यको १, १२, १३ र १५ मा श्रोतहरुको दीर्घकालीन प्रयोग, गरिबी निवारण र भू–प्राणी संरक्षणका सवाल पर्छन् । यसै लयअनुरुप विश्व वन्यजन्तु दिवसको खाका तयार भएको हो ।

विश्वमा ३५ करोड भन्दा बढी मानिस जंगलको आडमा र त्यसमा आश्रित हुँदै जीवन चलाउँछन् । उनीहरु आफ्नो जिविकोपार्जन, ओखती र इन्धन निम्ति जंगलसँग आश्रित छन् । वन्यजन्तुको संरक्षण भनेको मानवका दीर्घकालीन अवस्थितिको मुख्य आधार हो । यही तथ्यलाई आत्मसात् गर्दै विश्व वन्यजन्तु दिवसको प्रारुप तयार भएको हो । विश्वमा पाइने सम्पूर्ण जंगली जनावर र रुख–बिरुवाहरुबारे सचेतना जगाउन अनि तिनको संरक्षण सम्वर्धन गर्न हरेक वर्ष विश्व समुदायले मार्च–३ तारिखका दिनलाई विश्व वन्यजन्तु दिवस मनाउँछ ।

यो वर्षको नारा 'Forests and Livelihoods : Sustaining People and Planet'

अर्थात् ‘जंगल र जीवीकोपार्जन: प्राणी र पृथ्वीको दीर्घकालीन अवस्थिति’ तय भएको छ । कोरोना भाइरसपछिको अवस्थामा मानिस र प्रकृतिबीच बढेको दूरीलाई पनि यो वर्षको वन्यजन्तु दिवसले सम्वोधन गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

विश्वमा भएका हरेक प्राणी अनि विरुवाको लागि यो पृथ्वी साझा थलो हो, सबै प्राणी र बिरुवाहरुको सुरक्षा, सम्वर्धन अनि उपस्थिति मानवको दायित्व हो । वन्यजन्तु चोरी शिकारी, पैठारी अनि तस्करहरुको सक्रियताले नेपालमा पनि धेरै जनावरहरु र बिरुवाहरुको विनाश भएको भएको छ । दुर्लभ जनावर मारिएको वा नासिएको इतिहास छ । अनि बासस्थान अतिक्रिमण र विनासका कारण पनि वन्यजन्तु लोप हुँदै जाने स्थिति छ ।

विश्व पर्यावरणको इको–सिस्टममा हरेक प्राणीहरुको आ–आफ्नै महत्व र योगदान छ, तसर्थ सबै प्राणीहरुको सुरक्षा आजको आवश्यकता हो । मानव जीवनको दीर्घकालीन उपस्थितिका लागि पनि वन्यजन्तु र बिरुवाहरु सबैको रक्षा गर्न जरुरी छ ।

संयुक्त राष्ट्रको सदस्य राष्ट्र थाइल्याण्डको पहलमा सन् २०१३ को एक सम्मेलनमा जङ्गली जनावर तथा बिरुवाको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारबारे बहस भएको थियो । त्यो बहसमा जङ्गली जनावर तथा बिरुवाहरुको अन्तर्राष्ट्रिय ब्यापार विषयमा अनि संसारमा भएका ३५००० भन्दा बढी जनावर र बिरुवाको प्रजाति संरक्षण गर्न कदम मात्र भएको भनी निर्णय लिइएको थियो । त्यो बहसको निस्कर्षलाई CITES अर्थात् Convention on International Trade in Endangered Species भनी नाम दिइएको थियो ।

ऋक्ष्त्भ्क् को अनुसार, अन्तर्राष्ट्रिय ब्यापारकै कारण लगभग ५००० प्रजातिका जनावरहरु र २९२०० प्रजातिका बोट विरुवाहरु लोप हुने अवस्थामा छन् । यी जनावर र विरुवाहरुलाई खतराको सीमामा पर्न नदिन र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारले धेरै हदसम्म नियन्त्रण गरेको पनि पाइन्छ । आजको दिन ती लोप हुन सक्ने प्रजातिहरुको नियन्त्रणमा CITES को उत्साहपूर्ण योगदानलाई सम्झना गर्नुपर्ने दिन हो ।

नेपालमा पनि दुर्लभ प्रजातिका अनेकन जीवजन्तुको बास छ । तर, मानव अतिक्रमण र बासस्थान विनासले तिनको अस्तित्व लोप हुने हो कि भन्ने खतरा पनि छ । तिनको संरक्षण निम्ति पनि समाजमा जनचेतना जगाउनु उत्तिकै जरुरी हुन्छ । विश्व वन्यजन्तु दिवस जनचेतनाका निम्ति उपयोगी हुन सक्छ ।

यो वर्षको विश्व वन्यजन्तु दिवसको नारा भने पृथ्वीका सबै जीवहरुको सुरक्षा भन्ने छ । विश्वको जैविक विविधता संरक्षण गर्न यो दिवसको विशेष महत्व छ । यो विश्व मानवका लागि मात्र हैन, धर्तीमा रहेका हरेक सजीव–निर्जीव प्राणीहरुको पनि मानवकै जत्तिको अधिकार छ । मानव जाति सामाजिक र चेतनशील प्राणी भएकाले त्यो कर्तव्य पनि हाम्रै हो । वन्यजन्तुको विकास संरक्षण र उत्थानमा खटिरहेका सबैलाई सम्झना र सम्मान र आगामी दिनहरुका लागि शुभ कामना

हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल