Gaijatra (Bagmati Province Only) | गाईजात्रा (बागमती प्रदेश विदा) | २०७८ भदौ ७ | Hamro Patro

आउँदा दिनहरु

ज्योतिषहरू

  • call
    TALK TO JYOTISH

    • मेरो नोट Add Note

    राशीफल

    मेष
    मेष (चु, चे, चो, ला, लि, लु, ले, लो, अ) कार्यक्षेत्रमा नयाँ जिम्मेदारी थपिन सक्छ। धैर्य र पराक्रमले आँटेको कार्यमा सफलता मिल्नेछ। गृहणीहरूको नयाँ पहिरन वा साज सजावटमा समय व्यतीत हुनेछ। आर्थिक पक्ष बलियो बन्नेछ। आजको शुभ रंग सेतो हो भने शुभ अंक ३ रहेको छ।

    साहित्य / ब्लग

    Aug/Sep 2021
    २०७८ भदौ
    ७
    सोमवार
    Aug 23, 2021
    भदौ कृष्ण प्रतिपदा
    गाईजात्रा (बागमती प्रदेश विदा) ( Gaijatra (Bagmati Province Only) )
    MY NOTE
    तपाईँले आजको मिति भन्दा पछिको नोट हाल्नु भएको छैन । तपाईँले जन्मदिन, मिटिङ, सम्झनु पर्ने कुराहरु, बिल तिर्ने दिन आदि टिपोट टिप्न सक्नुहुन्छ ।

    गाईजात्रा




    गाईजात्रा विशेष अडियो सामग्री

    वि.सं. २०७८ को गाईजात्रामा हामी–सबैलाई स्वागत छ । त्यसो त, कहिले कोरोनाको जात्रा, अझ राजनीतिको सदाबहार जात्रामा हामी निरन्तर यात्रारत छौं नै ।

    अनि विश्व मानचित्रमा अफगानिस्तानको जात्रा, सिरिया र लिबियाका जात्रा, यत्रतत्र सर्वत्र जात्रा नै जात्रा छ । वियोग अनि विनाशका यी जात्राहरूलाई भुलाउँदै तिनै जात्राबीच सर्लक्क खुसी अनि सद्भावमा परिणत गर्ने हाँस्य–मुस्कानसहितको दिवस, गाईजात्रा । अनि गाईजात्रामा सबैलाई स्वागत छ ।

    हामी नेपाली संस्कार र संस्कृतिमा अत्यन्तै धनी छौँ । हाम्रा ती हरेक चाडपर्व अनि रीतिथितिहरू विविध मौलिक स्वरूपमा हाम्रासामु साक्षी भई बसेका छन् । हाम्रा रीतिरिवाजहरूमा मौलिकता, आत्मीयता तथा अपनत्व भरिएका छन् । जीवजन्तुदेखि माटोसम्म, रुखदेखि पातसम्म अनि काँचो कपासको डोरीदेखि सूर्यसम्म हामीले पूजा–अर्चना गरिआएका छौँ । यस्ता संस्कार र रीतिहरूलाई विस्तृत रूपमा ‘हाम्रो पात्रो’ले तपाईँसमक्ष सधैं ल्याएकै छ ।

    हामीमध्ये धेरैले विद्यार्थी जीवनमा सम्भवतः प्रथम निबन्ध नै गाईबारे लेखेको सक्छौँ । वैदिक सनातन संस्कार मात्र नभई सिन्धुघाँटी सभ्यता र भारत वर्षमा गाईलाई दैनिक जीवनमा धार्मिक, सांस्कृतिक अवसरहरूमा विशेष सम्मान र आस्थाका प्रतिकको रूपमा पुजिन्छ । गाईजात्रा पर्व पनि यस्तै सांस्कृतिक महत्वको एउटा उदाहरण हो ।

    गाईजात्रा विशेष भिडियो 


    यो जात्रा विशेषतः बितेको वर्षभित्र आफन्तजन गुमाउने परिवारका सदस्यहरूका लागि मृतकको सम्झना, स्नेह तथा निकटताका क्षणहरूको विशेष स्थान रहने कारणले अत्यन्त महत्व राख्छ । नेपाल भाषामा ‘गाईजात्रा’लाई ‘सापारु’ भनिन्छ । सडकमा गाई, गाईकै भेष अथवा विभिन्न मुखुण्डोसहितका झाँकी लगायत थुप्रै रौनक देखिन्छन् ।

    गाईजात्रामा विभिन्न रसिक कुराकानी, ठट्यौली, चुटकिला र प्रहसन समेत गर्छ । मृत्यु भएका आफन्तको सम्झनामा गरिने जात्रामा आत्मसात् गरिएको रमाइलो र हाँसोका माध्यमहरूलाई विचार गर्ने हो भने गाईजात्राले जन्मिएपछि मृत्यु अवश्य हुन्छ र यसलाई जीवनको एउटा अनिवार्य प्रक्रियाका रूपमा लिएर अघि बढ्न मृतकका शोक सन्तप्त परिवारजनलाई आह्वान गरेको भान गराउँछ ।

    गाई र जात्रा अर्थात् यस दिन माता र पृथ्वीको रूपमा हिन्दू संस्कारमा पूजनीय गाईको जात्रा पनि हो । इतिहासका पन्नाहरूमा लेखिएका र किँवदन्तीरूका अनुसार, यस दिन काठमाडौँ उपत्यकाबासीहरूले यम् अर्थात् मृत्युका देवता यमराजलाई पूजा गर्ने गर्छन् ।

    विक्रम संवत् १६४१ देखि १६६४ मा राजा प्रताप मल्ल आफ्ना नाबालक छोराको निधनले उनकी रानीलाई परेको वियोगको शोकका कारण विक्षिप्त बनेकी थिइन् । धेरै समय बितिसक्दा पनि सामान्य जीवनयापन र राजकाजमा नफर्किएर एक्लै टोलाएर बस्ने गरेकी थिइन् । मृत्यु भनेको कसैको नियन्त्रण नहुने क्षण हो भन्ने यथार्थलाई राजाले कैंयनपल्ट बुझाउन खोजे पनि रानीका आँखा ओभानो नभएपछि राजाले एउटा जुक्ति निकाले ।

    राजा प्रताप मल्लले वर्षभरि राज्यमा मृत्यु भएका नागरिकहरूका आफन्तलाई गाईसहित दरबार अगाडिबाट रानीले देख्ने गरी जात्रा निकाल्न आह्वान गरे । दरबार अघिल्तिर प्रदर्शित उक्त नौलो प्रकृतिको प्रदर्शनीले सबैको ध्यान तानेको थियो ।

    आफ्ना आफन्तजन, प्रियजन गुमाउने धेरै परिवारको सदस्यले उनीहरूको सम्झनामा जात्रा निकालेको देखेपछि रानी मृत्युको शोक आफूलाई मात्र परेको होइन रहेछ । बरु आफ्ना जस्ता छोरा, आमा, बुवा लगायतका अन्य पारिवारिक सदस्य गुमाएको पीडालाई सम्मानसहितको सम्झना गरेको अनुभूति गरिन् । राजाले उक्त जात्रामा विभिन्न ठट्टा, चटक र ब्यङ्गहरू पनि समावेश गर्न जनतालाई प्रोत्साहन गरेको हुँदा रानीले आप्mनो सम्पूर्ण पीडा बिसाएर फोहोरा छोडेर हाँसेकी समेत थिइन ।

    अर्कातर्फ जात्रामा आएका व्यक्तिहरूले अनेक प्रदर्शनी र झाँकीका माध्यमबाट समाजका धनी ब्यक्तिहरूको आडम्बर र गरिबका पीडालाई साङ्केतिक रूपमा व्याख्या गर्ने शुरूवात गरेका थिए । अर्थात् गाईजात्रा विशेषतः वर्तमान सामाजिक, सांस्कृतिक तथा राजनीतिक गतिविधिका नकारात्मक पक्षहरूलाई समाजमा कलात्मक ढङ्गले चिरफार गर्ने चाड पनि हो ।

    त्यस समयमा समाजले गरिब, निमुखाप्रति गरेको थिचोमिचो अनि अन्यायका उदाहरणलाई व्यङ्गात्मक ढङ्गले जनताहरूले राजा रानीसमक्ष प्रस्तुत गरेका थिए । गाईजात्रामा शुरुवात गरिएको यो ब्यङ्गको चलन पुस्तौँपुस्तामा हस्तान्तरण हुँदै आएको छ । आज पनि राजनीतिकर्मी, सञ्चारकर्मी र समाजका अन्य प्रतिष्ठित ब्यक्तिहरूलाई लक्ष्य बनाएर विसंगति, विकृति, कुरीति र आडम्बरलाई छेड हान्ने चलनका रूपमा प्रचलित छ । कसैले पनि गाईजात्रामा गरिएको ब्यङ्गप्रति रीस–इवि वा इख साँध्न पाइँदैन ।

    आजको दिन यमराज अर्थात् मृत्युका देवताको पूजा अर्चना गरेमा मृतआत्माहरूले मुक्ति पाउने जनविश्वास पनि रहिआएको छ । गाईजात्रा निकाल्दा गाईलाई अघि अघि लाएर जात्रा निकालिन्छ । यदि गाई नभएमा कुमार केटोलाई गाई जस्तै बनाएर अघि लाइन्छ ।

    अनि मुखिण्डो र रङ्गीचङ्गी पोशाक लगाएका मान्छेहरू बाजागाजाका साथ बेग्लै खाले ध्वजापताकाहरू तथा बितेका आफन्तजनको तस्बिरसहित जात्रामा समावेश हुन्छन् । गाईजात्रा काठमाडाँैको प्रमुख चाड भएता पनि देशका अरु ठाउँ र शहरमा पनि गाईजात्राको मनाइँदै आइएको छ ।

    अर्कोतर्फ गाईजात्राले वर्षा अनि चाडपर्वहरू नजिकिँदै गरेको सङ्केत पनि गर्छ । पारिलो घाम, उज्याला दिनहरू, चिसिँदै गरेका बतास अनि खेतको सकिएको रोपाईँ । यसअर्थमा फुर्सदिलो दिनको मुक्तकण्ठले हाँस्ने अवसर पनि हो गाईजात्रा ।

    हाँस्य कलाकारहरू आ–आफ्ना प्रहसन, ब्यङ्ग्य र हाउभाउले हामीलाई हँसाउन अनेक तयारीका साथ उपस्थित हुने यस चाडमा राजा, रैती, कर्मचारी, सिपाही र चिया पसलेसम्मलाई पेच हान्ने चलन छ । एक किसिमले भोग्दै, देख्दै आएका समाजका विकृति, घटना, परिघटनाको हाँस्यास्पद सारांश हो, गाईजात्रा ।

    काठमाडौँ लगायत देशैभरि राष्ट्रिय तथा स्थानीय कलाकारहरूको प्रस्तुति र जमघट रहन्छ । यस्ता गाईजात्रा विशेष कार्यक्रमहरू कतिपय बेला त १५ दिनसम्म चल्छन् । टिभी, रेडियो र पत्रपत्रिकासम्म यसअवधिभर गाईजात्रामय हुने गरेका छन् । खाडीदेखि अमेरिका, यूरोप लगायत जापानसम्म, नेपालीहरू जहाँ–जहाँ छन्, त्यहाँ–त्यहाँ गाईजात्रा विभिन्न स्वरूप र प्रारूपमा मनाइन्छ ।

    हिमाल, पहाड, तराईसम्म यो सालको गाईजात्राले हाँसो र खुशीको फोहोरा निकाल्न सकोस् । विकृति र भ्रष्टाचारीको भण्डाफोर होस् भने सदाचारको तारिफ होस् । कोरोना संक्रमणका कारणले यसवर्ष धेरै जनाले अकालमा ज्यान गुमाएका छन् । गाईजात्रामा हाम्रो पात्रो सबै मृतकलाई परमात्मातत्व प्राप्त होस् भन्दै परिवारजनमा धैर्यताको कामना गर्न चाहन्छ ।

    अर्कातर्फ प्रियजनको मृत्युपछि निराशा हैन शक्तिका साथ अघि बढ्ने एउटा उर्जा भर्न सकोस् । दिवङ्गतलाई श्रदान्जलि, बाँचेकालाई शक्ति र अघि बढ्न आवश्यक खुशीमन प्रदान गर्न सकोस् ।
    ––––––––
    हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकालद्वारा तयार पारिएको आलेख ।



    आउँदा दिनहरु

    ज्योतिषहरू

  • call
    TALK TO JYOTISH

    • मेरो नोट Add Notes

    राशीफल

    मेष
    मेष (चु, चे, चो, ला, लि, लु, ले, लो, अ) कार्यक्षेत्रमा नयाँ जिम्मेदारी थपिन सक्छ। धैर्य र पराक्रमले आँटेको कार्यमा सफलता मिल्नेछ। गृहणीहरूको नयाँ पहिरन वा साज सजावटमा समय व्यतीत हुनेछ। आर्थिक पक्ष बलियो बन्नेछ। आजको शुभ रंग सेतो हो भने शुभ अंक ३ रहेको छ।

    साहित्य / ब्लग

    Liked by
    Liked by
    0 /600 characters

    Nepali Calendar 2082
    वैशाख
    जेठ
    असार
    साउन
    भदौ
    असोज
    कार्तिक
    मंसिर
    पुष
    माघ
    फागुन
    चैत
    Rashifal
    मेष
    बृष
    मिथुन
    कर्कट
    सिंह
    कन्या
    तुला
    बृश्चिक
    धनु
    मकर
    कुम्भ
    मीन
    Features
    Jyotish
    Gold-Silver
    Forex
    Date Converter
    Notes
    Blog
    Feature Requests
    News
    Latest News
    Popular
    National
    Literature
    Technology
    Entertainment
    Hamro Apps
    Hamro Patro
    Nepali Keyboard
    Nepali Dictionary
    Ludo Pro Hamro Games
    Call Break & Jutpatti
    Hamro News & Magazine
    Hamro Patro - Connecting Nepali Communities
    Hamro Patro is one of the first Nepali app to include Nepali Patro, launched in 2010. We started with a Nepali Calendar mobile app to help Nepalese living abroad stay in touch with Nepalese festivals and important dates in Nepali calendar year. Later on, to cater to the people who couldn’t type in Nepali using fonts like Preeti, Ganesh and even Nepali Unicode, we built nepali mobile keyboard called Hamro Nepali keyboard.
    © Hamro Patro 2025, All Rights Reserved | Privacy | Terms of Service