आउँदा दिनहरु
-
२८माघ
-
२९माघरवि सप्तमी व्रत/मकर स्नान समाप्ति ३ दिन पछि
-
१फागुनकुम्भ संक्रान्ति/विश्व रेडियो दिवस ४ दिन पछि
-
२फागुनप्रणय दिवस ५ दिन पछि
-
३फागुनअन्तर्राष्ट्रिय बाल्यकाल क्यान्सर दिवस ६ दिन पछि
-
४फागुनविजया एकादशी ७ दिन पछि
-
६फागुन
-
७फागुनप्रजातन्त्र दिवस / निर्वाचन दिवस १० दिन पछि
-
८फागुनसोमबारे औंसी/सामाजिक न्याय दिवस ११ दिन पछि
-
९फागुन
-
१४फागुनरवि सप्तमी व्रत १७ दिन पछि
-
१५फागुनविश्व गैरसरकारी संस्था दिवस १८ दिन पछि
-
१६फागुनमाझी समुदायको लदीपूजा १९ दिन पछि
-
१७फागुनशून्य भेदभाव दिवस २० दिन पछि
-
१९फागुनआमलकी एकादशी/विश्व वन्यजन्तु दिवस २२ दिन पछि
-
२०फागुनशनि प्रदोष व्रत २३ दिन पछि
-
२२फागुन
-
२३फागुन
-
२४फागुन
-
१चैतमीन संक्रान्ति/विश्व उपभोक्ता अधिकार दिवस ३४ दिन पछि
-
४चैतपापमोचनी एकादशी व्रत ३७ दिन पछि
-
६चैत
-
७चैतघोडेजात्रा ४० दिन पछि
-
८चैत
-
९चैतविश्व मौसम दिवस ४२ दिन पछि
-
१०चैत
-
१३चैतविश्व रङ्गमञ्च दिवस ४६ दिन पछि
-
१५चैत
-
१६चैतश्री राम नवमी व्रत/विश्व नेवाः दिवस ४९ दिन पछि
-
१७चैतSEE २०७९ प्रारम्भ-अनिवार्य अङ्ग्रेजी ५० दिन पछि
-
१८चैतकामदा एकादशी/विश्व मूर्ख दिवस ५१ दिन पछि
-
१९चैत
-
२०चैतसोम प्रदोष व्रत/SEE २०७९-अनिवार्य नेपाली ५३ दिन पछि
-
२१चैतमहावीर जयन्ती ५४ दिन पछि
-
२२चैतSEE २०७९-अनिवार्य विज्ञान ५५ दिन पछि
-
२३चैत
-
२४चैत
-
२५चैतSEE २०७९-ऐच्छिक प्रथम ५८ दिन पछि
-
२६चैतSEE २०७९- ऐच्छिक द्वितिय ५९ दिन पछि
-
२९चैतअन्तर्राष्ट्रिय मानव अन्तरिक्ष विमान दिवस ६२ दिन पछि
ज्योतिषहरू
-
Jyotish Dr. Janak Bhattaविगत ३५ वर्षदेखि कुण्डली निर्...
-
Jyotish Dipendra Khatiwadaसम्पुर्णानन्द संस्कृत बिश्वब...
-
Jyotish Khagendra Subediसम्पूर्णानंद संस्कृत विश्ववि...
-
Jyotish Mukunda Sharmaस्वाध्याय, सत्सङ्ग र सदाचारजस...
-
Jyotish Narayan Prasad Dulalसम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
-
Acharya Choodamani Pathakसम्पूर्णानन्दसंस्कृत विश्वव...
-
Jyotish Purushottam Ghimireनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय, ...
-
Jyotish Khageshwor Subediगुरुकुल पद्दति बाट ज्योतिषीय ...
-
Jyotish Damodar Kaushikज्योतिष र व्याकरण विषयमा आचार...
-
Jyotish Vaman Sapkotaशिक्षा - व्याकरणाचार्य, पौरोही...
-
Jyotish Ghanashyam Pokharelनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयब...
-
Jyotish Smarika Acharyaबाल्मीकि बिद्यापिठ बाट ज्योत...
-
Jyotish Damodar Poudelनेपाल संस्कृत विश्व बिद्यालय...
-
Jyotish Deepak Prasad Kafleसम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
-
Jyotish Narayan Prasad Gautamगुरुकुल शिक्षा प्रणालीबाट ज्...
-
Jyotish Mohan Ghimireसम्पुर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
साहित्य / ब्लग
- नेपाल
- रुद्राक्ष महिमा तथा परिचय भाग - २
- अन्तर्राष्ट्रिय बाल्यकाल क्यान्सर दिवस
- Maha-Shivaratri / Army Day/Silachahre Puja/Shani Pradosh Vrata
- महा शिवरात्री / नेपाली सेना दिवस/सिलाचःह्रे पूजा/शनि प्रदोष व्रत
- विजया एकादशी
- Vijaya Ekadashi
- International Childhood Cancer Day
- Valentine's Day
- मुख क्यान्सरः अवस्था, जोखिम र सावधानी
- Prajatantra Diwas / Election Day
- प्रजातन्त्र दिवस / निर्वाचन दिवस
- उष्णप्रदेशीय उपेक्षित रोगहरूको बढ्दो प्रकोप र नियन्त्रण
- The Boggart
- पुस्तक समीक्षाः Mr. गौरव
- Kumbha Sankranti/World Radio Day
- प्रणय दिवस
- बास्ना आउने बाँसुरी
- The little girl at the window
- औषधि र अल्कोहल एकैसाथ सेवन गर्दाको जोखिम
- Easy ways to combat depression
- जाडोमा ध्यान दिन पर्ने ५ कुरा
- महामारीको जोखिम र मुख स्वास्थ्य
- जाडोमा दाँतको हेरविचार
- कुष्ठ रोग र मुख स्वास्थ्य
- म ठुलो भएछु
- रुद्राक्ष महिमा तथा परिचय
- गहभरी आँसु
- नक्षत्र के हो ?
- माघ महिना सूर्य मकर राशिमा प्रवेश गर्दा कुन राशिलाई कस्तो प्रभाव ?
- मलाई मतलब भएन
- संघर्ष
- जिज्ञासा नै सफलताकाे सूचक : सुरूङकाे बाटाे
- Wrinkle in Time
- Book Review: Hope was Here
- लैङ्गिक विभेदकाे वकालत : आमाले सक्नुहुन्छ
- रुने बनायौ
- माखो
- ३० वर्षपछि कुम्भमा शनिको संचार र फल विचार
- रुघाखोकी लक्षण, जोखिम तथा रोकथामका उपायहरु
- सन् २०२२ लाई फर्केर हेर्दा
- Looking back at 2022 AD
- सम्झना
- जिन्दगी
- Life Story
- गोल्ड मेडल
- हाम्रो पात्रो रेमिटबाट पहिलोपटक पैसा कसरी पठाउने ?
- तिम्रो शहरमा
- टेलिफिजियोथेरापी
- एड्स नियन्त्रणमा दन्त चिकित्सा
- हाम्रो पात्रो रेमिटबाट पैसा किन पठाउने ? यी हुन् ५ फाइदाहरू
- के हो काल सर्प योग ?
- हाम्रो गिफ्टस् अब १४ शहरमा
- Tropical Secrets: Holocaust Refugees in Cuba
- Five reasons to send money through Hamro Patro Remit
- मायाको सुरुवात
- How to send mobile balance to Nepal from abroad with Hamro Patro Recharge.
- Procedure to remit fund via Hamro Patro
- सबैतिर विश्वास जित्दै छ हाम्रो पात्रो रेमिट !
- किन आयौ
- प्रदेशी जिवन
छन्द दिवस
किन मनाइन्छ छन्द दिवस ?
कविता साहित्यमा छन्दको प्रयोग घट्दै गएको बिषयमा चिन्ता जनाउँदै कवि माधव वियोगीले वि.सं. २०५३ साल बैशाख ८ गते छन्द बचाउ अभियान सुरु गरेका थिए । छन्दको प्रयोगलाई पुन:र्स्थापना गर्ने प्रयत्न स्वरुप कवि वियोगीले अभियान सुरु गरेको दिन बैशाख ८ गते हरेक बर्ष छन्द दिवसका मनाउन थालिएको हो । नेपाल सरकार पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले बैशाख ८ लाई छन्द दिवसका रुपमा मनाउन सहमति दिएको थियो । साहित्यमा काव्य संस्कृतिको रक्षा र छन्द शैलीको उजागर गर्न यो दिवस मनाइन्छ ।
कसरी मनाइन्छ छन्द दिवस ?
साहित्यको कविता विधामा प्रयोग हुने छन्दको संरक्षण सम्बन्धि कार्यक्रमहरु गरी आज छन्द दिवस मनाईंदैछ । देशका अधिकांश साहित्यिक डबलीहरुमा छन्दमा लेखिएका कविताहरु बाचन गर्दै साहित्यिक कार्यक्रम आयोजना गरिन्छ ।
छन्द के हो ?
जव कवितामा मात्रा अथवा वर्णहरूको संख्या, विराम, गति, गेयहरु नियमसंगत रुपमा मिल्दछ, तव छन्दात्मक रचना तयार हुन्छ । छन्दलाई पद्य लेखन अथवा वृत्त भनिन्छ । छन्द भनेको लय हो । सामान्य भाषामा छन्द लय मिलाएर कृति लेख्ने वा बाचन गर्ने तरिका हो । छन्द वेदको अर्को नाम पनि हो । वर्ण र मात्राको गेय व्यवस्था छन्द हो । भाषामा शब्द र शब्दहरूमा वर्ण र स्वरहरु रहन्छन् । निश्चित विधान अपनाएर वर्ण र स्वरहरुलाई व्यवस्थितगर्दा छन्द तयार हुन्छ । अर्को तरिकामा छन्द भन्नाले ध्वनिहरूको समष्टिलाई बुझिन्छ । ध्वनिलाई सानो अथवा ठुलो पारी लयहरुको व्यवस्थापन गर्नु नै छन्दात्मकताको प्रस्तुति हो । कवितामा छन्दलाई नौ रससँग मिसाएर प्रस्तुतगर्दा श्रवण गर्ने श्रोताहरु मन्त्रमुग्ध हुने गर्दछन् । लय मिलाएर बाचन गरिएका कवितालाई रुचिपुर्वक श्रवण गरिन्छ । लेख्नमात्र हैन, वाचन गर्न पनि उतिनै कठिन हुन्छ । 'इ' कार, 'ऊ' कार जस्ता साना कुरालाई पनि मिलाउनु पर्ने र अन्य नियमहरुमा बाँधिएर कृति लेख्नु निकै चुनौतिपुर्ण हुन्छ ।
छन्दका प्रकारहरु के-के हुन् ?
छन्दलाई मात्रा र वर्ण, स्वतन्त्र वा मिश्रित, यति, वैदिक र लौकिक र पिङ्गल आदिका आधारमा विभाजन गरिएको छ । छन्दको सवैभन्दा प्रचलित प्रयोग पिङ्गल नै हो । जस अनुसार अनुष्टुप, विद्युन्माला, इन्द्रवज्रा, उपेन्द्रवज्रा, उपजाति, वंशस्थ, स्रग्विणी, स्वागता, भुजङ्गप्रयात, तोटक, द्रुतविलम्बित, वसन्ततिलका, मालिनी, पञ्चचामर, मन्दाक्रान्ता, चित्रवतीहरिणी, चित्रलेखा, शिखरिणी, शार्दूलविक्रीडित, स्रग्धरा, आर्या, शालिनी, ललिता, पृथ्वी र मञ्जुभाषिणी छन्द हुन् । यिनीहरुलाई नै छन्दको प्रकारका रुपमा मानिएको छ ।
छन्दको उल्लेख कहाँ कहाँ भएको छ ?
छन्दलाई ऋग्वेदमा उल्लेख गरिएको छ । गद्य लेखनको नियमन व्याकरणबाट हुन्छ भने पद्यको नियामक छन्द शास्त्र हो । नेपाली साहित्यमा आदिकवि भानुभक्त आचार्यको रामायण पनि छन्दमा लेखिएको छ । रामायणमा “शार्दुलविकृडित” र “शिखरिणी” छन्दको प्रयोग धेरै छ । यी छन्दहरु संस्कृतका छन्दहरु हुन् ।
आउँदा दिनहरु
-
२८माघ
-
२९माघरवि सप्तमी व्रत/मकर स्नान समाप्ति ३ दिन पछि
-
१फागुनकुम्भ संक्रान्ति/विश्व रेडियो दिवस ४ दिन पछि
-
२फागुनप्रणय दिवस ५ दिन पछि
-
३फागुनअन्तर्राष्ट्रिय बाल्यकाल क्यान्सर दिवस ६ दिन पछि
-
४फागुनविजया एकादशी ७ दिन पछि
-
६फागुन
-
७फागुनप्रजातन्त्र दिवस / निर्वाचन दिवस १० दिन पछि
-
८फागुनसोमबारे औंसी/सामाजिक न्याय दिवस ११ दिन पछि
-
९फागुन
-
१४फागुनरवि सप्तमी व्रत १७ दिन पछि
-
१५फागुनविश्व गैरसरकारी संस्था दिवस १८ दिन पछि
-
१६फागुनमाझी समुदायको लदीपूजा १९ दिन पछि
-
१७फागुनशून्य भेदभाव दिवस २० दिन पछि
-
१९फागुनआमलकी एकादशी/विश्व वन्यजन्तु दिवस २२ दिन पछि
-
२०फागुनशनि प्रदोष व्रत २३ दिन पछि
-
२२फागुन
-
२३फागुन
-
२४फागुन
-
१चैतमीन संक्रान्ति/विश्व उपभोक्ता अधिकार दिवस ३४ दिन पछि
-
४चैतपापमोचनी एकादशी व्रत ३७ दिन पछि
-
६चैत
-
७चैतघोडेजात्रा ४० दिन पछि
-
८चैत
-
९चैतविश्व मौसम दिवस ४२ दिन पछि
-
१०चैत
-
१३चैतविश्व रङ्गमञ्च दिवस ४६ दिन पछि
-
१५चैत
-
१६चैतश्री राम नवमी व्रत/विश्व नेवाः दिवस ४९ दिन पछि
-
१७चैतSEE २०७९ प्रारम्भ-अनिवार्य अङ्ग्रेजी ५० दिन पछि
-
१८चैतकामदा एकादशी/विश्व मूर्ख दिवस ५१ दिन पछि
-
१९चैत
-
२०चैतसोम प्रदोष व्रत/SEE २०७९-अनिवार्य नेपाली ५३ दिन पछि
-
२१चैतमहावीर जयन्ती ५४ दिन पछि
-
२२चैतSEE २०७९-अनिवार्य विज्ञान ५५ दिन पछि
-
२३चैत
-
२४चैत
-
२५चैतSEE २०७९-ऐच्छिक प्रथम ५८ दिन पछि
-
२६चैतSEE २०७९- ऐच्छिक द्वितिय ५९ दिन पछि
-
२९चैतअन्तर्राष्ट्रिय मानव अन्तरिक्ष विमान दिवस ६२ दिन पछि
ज्योतिषहरू
-
Jyotish Dr. Janak Bhattaविगत ३५ वर्षदेखि कुण्डली निर्...
-
Jyotish Dipendra Khatiwadaसम्पुर्णानन्द संस्कृत बिश्वब...
-
Jyotish Khagendra Subediसम्पूर्णानंद संस्कृत विश्ववि...
-
Jyotish Mukunda Sharmaस्वाध्याय, सत्सङ्ग र सदाचारजस...
-
Jyotish Narayan Prasad Dulalसम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
-
Acharya Choodamani Pathakसम्पूर्णानन्दसंस्कृत विश्वव...
-
Jyotish Purushottam Ghimireनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय, ...
-
Jyotish Khageshwor Subediगुरुकुल पद्दति बाट ज्योतिषीय ...
-
Jyotish Damodar Kaushikज्योतिष र व्याकरण विषयमा आचार...
-
Jyotish Vaman Sapkotaशिक्षा - व्याकरणाचार्य, पौरोही...
-
Jyotish Ghanashyam Pokharelनेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयब...
-
Jyotish Smarika Acharyaबाल्मीकि बिद्यापिठ बाट ज्योत...
-
Jyotish Damodar Poudelनेपाल संस्कृत विश्व बिद्यालय...
-
Jyotish Deepak Prasad Kafleसम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
-
Jyotish Narayan Prasad Gautamगुरुकुल शिक्षा प्रणालीबाट ज्...
-
Jyotish Mohan Ghimireसम्पुर्णानन्द संस्कृत विश्वव...
साहित्य / ब्लग
- नेपाल
- रुद्राक्ष महिमा तथा परिचय भाग - २
- अन्तर्राष्ट्रिय बाल्यकाल क्यान्सर दिवस
- Maha-Shivaratri / Army Day/Silachahre Puja/Shani Pradosh Vrata
- महा शिवरात्री / नेपाली सेना दिवस/सिलाचःह्रे पूजा/शनि प्रदोष व्रत
- विजया एकादशी
- Vijaya Ekadashi
- International Childhood Cancer Day
- Valentine's Day
- मुख क्यान्सरः अवस्था, जोखिम र सावधानी
- Prajatantra Diwas / Election Day
- प्रजातन्त्र दिवस / निर्वाचन दिवस
- उष्णप्रदेशीय उपेक्षित रोगहरूको बढ्दो प्रकोप र नियन्त्रण
- The Boggart
- पुस्तक समीक्षाः Mr. गौरव
- Kumbha Sankranti/World Radio Day
- प्रणय दिवस
- बास्ना आउने बाँसुरी
- The little girl at the window
- औषधि र अल्कोहल एकैसाथ सेवन गर्दाको जोखिम
- Easy ways to combat depression
- जाडोमा ध्यान दिन पर्ने ५ कुरा
- महामारीको जोखिम र मुख स्वास्थ्य
- जाडोमा दाँतको हेरविचार
- कुष्ठ रोग र मुख स्वास्थ्य
- म ठुलो भएछु
- रुद्राक्ष महिमा तथा परिचय
- गहभरी आँसु
- नक्षत्र के हो ?
- माघ महिना सूर्य मकर राशिमा प्रवेश गर्दा कुन राशिलाई कस्तो प्रभाव ?
- मलाई मतलब भएन
- संघर्ष
- जिज्ञासा नै सफलताकाे सूचक : सुरूङकाे बाटाे
- Wrinkle in Time
- Book Review: Hope was Here
- लैङ्गिक विभेदकाे वकालत : आमाले सक्नुहुन्छ
- रुने बनायौ
- माखो
- ३० वर्षपछि कुम्भमा शनिको संचार र फल विचार
- रुघाखोकी लक्षण, जोखिम तथा रोकथामका उपायहरु
- सन् २०२२ लाई फर्केर हेर्दा
- Looking back at 2022 AD
- सम्झना
- जिन्दगी
- Life Story
- गोल्ड मेडल
- हाम्रो पात्रो रेमिटबाट पहिलोपटक पैसा कसरी पठाउने ?
- तिम्रो शहरमा
- टेलिफिजियोथेरापी
- एड्स नियन्त्रणमा दन्त चिकित्सा
- हाम्रो पात्रो रेमिटबाट पैसा किन पठाउने ? यी हुन् ५ फाइदाहरू
- के हो काल सर्प योग ?
- हाम्रो गिफ्टस् अब १४ शहरमा
- Tropical Secrets: Holocaust Refugees in Cuba
- Five reasons to send money through Hamro Patro Remit
- मायाको सुरुवात
- How to send mobile balance to Nepal from abroad with Hamro Patro Recharge.
- Procedure to remit fund via Hamro Patro
- सबैतिर विश्वास जित्दै छ हाम्रो पात्रो रेमिट !
- किन आयौ
- प्रदेशी जिवन

Liked by: