Social Work Day/Mangal Chauthi Vrata | सामाजिक कार्य दिवस/मंगलचौथी व्रत | २०८१ चैत ५

आउँदा दिनहरु

१८वैशाख

अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस/बुंगद्यः (रातो मच्छिन्द्रनाथ) रथ यात्रा प्रारम्भ आज
१९वैशाख

आद्यगुरु शंकराचार्य जयन्ती/रामानुजाचार्य जयन्ती भोलि
२०वैशाख

विश्व प्रेस स्वतन्त्रता दिवस २ दिन पछि
२१वैशाख

रविसप्तमी व्रत/गङ्गा सप्तमी व्रत/विश्व हाँसाे दिवस ३ दिन पछि
२२वैशाख

गोरखकाली पूजा ४ दिन पछि
२३वैशाख

सीता जयन्ती व्रत ५ दिन पछि
२४वैशाख

किराँत समाज सुधार दिवस ६ दिन पछि
२५वैशाख

मोहिनी एकादशी व्रत/विश्व रेडक्रस दिवस ७ दिन पछि
२६वैशाख

कानून दिवस/प्रदोष व्रत ८ दिन पछि
२८वैशाख

नृसिंह जयन्ती/महिला ज्योतिष संघ स्थापना दिवस १० दिन पछि
२९वैशाख

बुद्ध जयन्ती/उभौली पर्व/चण्डेश्वरी जात्रा/चण्डी पूर्णिमा/कुर्म जयन्ती/गोरखनाथ जयन्ती/पूर्णिमा व्रत/बैसाख स्नान समाप्ति/अन्तर्राष्ट्रिय नर्स दिवस ११ दिन पछि
१जेठ

वृष संक्रान्ति/अन्तर्राष्ट्रिय परिवार दिवस १४ दिन पछि
३जेठ

विश्व दूरसञ्चार दिवस/विश्व उच्च रक्तचाप दिवस १६ दिन पछि
६जेठ

भौमाष्टमी व्रत/गोरखकाली पूजा १९ दिन पछि
८जेठ

अन्तर्राष्ट्रिय जैविक विविधता दिवस २१ दिन पछि
९जेठ

अपरा एकादशी व्रत २२ दिन पछि
१०जेठ

शनि प्रदोष व्रत २३ दिन पछि
११जेठ

सिथि चःह्रे २४ दिन पछि
१२जेठ

बटसावित्री व्रत/शनि जयन्ती २५ दिन पछि
१४जेठ

गोसाइकुण्ड स्नान आरम्भ २७ दिन पछि
१५जेठ

गणतन्त्र दिवस २८ दिन पछि
१७जेठ

विश्व धुम्रपान रहित दिवस ३० दिन पछि
१८जेठ

सिथि नख:/विश्व बुवाआमा दिवस ३१ दिन पछि
२०जेठ

भौमाष्टमी व्रत/गोरखकाली पूजा ३३ दिन पछि
२१जेठ

जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत उन्मुलन राष्ट्रिय दिवस/निर्दोष बालबालिका माथि अत्याचार विरुद्धको दिवस ३४ दिन पछि
२२जेठ

गङ्गादशहरा व्रत/गोसाइकुण्ड स्नान समाप्ति/विश्व वातावरण दिवस ३५ दिन पछि
२४जेठ

निर्जला एकादशी व्रत (तुलसीको दल राख्ने) ३७ दिन पछि
२५जेठ

प्रदोष व्रत ३८ दिन पछि
२७जेठ

पूर्णिमा व्रत ४० दिन पछि
२८जेठ

ज्यापुन्ही/कवीर जयन्ती ४१ दिन पछि
२९जेठ

विश्व बालश्रम विरुद्ध दिवस ४२ दिन पछि
३१जेठ

विश्व रक्तदाता दिवस ४४ दिन पछि
१असार

मिथुन संक्रान्ति/अन्तर्राष्ट्रिय बुवा दिवस/विश्व अग्रज दुर्व्यवहार जागरुकता दिवस ४५ दिन पछि
२असार

अन्तर्राष्ट्रिय परिवार रेमिटेयान्स दिवस ४६ दिन पछि
३असार

विश्व खडेरी विरुद्ध संघर्ष दिवस ४७ दिन पछि
४असार

गोरखकाली पूजा ४८ दिन पछि
५असार

द्वन्द्वमा यौन हिंसा उन्मूलनको लागि अन्तर्राष्ट्रिय दिवस ४९ दिन पछि
६असार

विश्व शरणार्थी दिवस ५० दिन पछि
७असार

योगिनी एकादशी व्रत (स्मार्तहरूको)/विश्व योग दिवस/संगीत दिवस ५१ दिन पछि
८असार

योगिनी एकादशी व्रत (वैष्णवहरूको) ५२ दिन पछि

An error occurred

साहित्य / ब्लग

Mar/Apr 2025

आज

२०८१ चैत

५
मंगलवार

Mar 18, 2025
चैत कृष्ण चतुर्थी
सामाजिक कार्य दिवस/मंगलचौथी व्रत ( Social Work Day/Mangal Chauthi Vrata )

MY NOTE

तपाईँले आजको मिति भन्दा पछिको नोट हाल्नु भएको छैन । तपाईँले जन्मदिन, मिटिङ, सम्झनु पर्ने कुराहरु, बिल तिर्ने दिन आदि टिपोट टिप्न सक्नुहुन्छ ।

सामाजिक कार्य दिवस | मंगलचौथी व्रत

हरेक वर्ष मार्च महिनाको तेस्रो मङ्गलवार विश्व सामाजिक सेवा दिवस मनाइन्छ । यो दिनले सामाजिक सामाज सेवकहरुको कडा परिश्रम र लगनशीलतालाई मान्यता दिन्छ। यस दिन सामाजिक कार्यमा उत्कृष्ट अभ्यासहरू प्रवर्द्धन गर्दै सामाजिक न्याय, मानव अधिकार र सामाजिक विकासको वकालत गर्दै सामाजिक कार्यकर्ताहरूको विश्वव्यापी सङ्गठन इन्टरनेशनल फेडरेशन अफ सोसियल वर्कले समाजसेवाको पैरवी गर्दछन्। सामाजिक कार्यकर्ताहरूले हाम्रो समुदायमा धेरै भूमिकाहरू खेलेका हुन्छन्, आज ती सबै कुरालाई पूनरावोलोकन गरिन्छ ।

यो दिन सामाजिक कार्यकर्ताहरू र सामाजिक सेवा क्षेत्रमा रहेका अन्य व्यक्तिहरूका लागि आफ्ना उपलब्धिहरू मनाउने अवसर हो साथै सामाजिक कार्यकर्ताहरूले कमजोर परिवार र समुदायको जीवनमा खेल्ने महत्त्वपूर्ण भूमिकाको लागि चेतना र समर्थन जगाउने अवसर पनि हो। यो दिवसले पेसा र सामाजिक सेवा क्षेत्रलाई थप योजना, विकास र सहयोगको आवश्यकतातर्फ ध्यानाकर्षण गराउँछ।

यस वर्षको नारा
सन् २०२५ को सामाजिक सेवा दिवसको संघारसम्म आइपुग्दा यस वर्षको सकारात्मक परिवर्तनलाई नेतृत्व गर्न र पारस्परिक सम्मान र दिगोपनमा फस्टाउने समुदायहरूलाई बढावा दिन सामाजिक कार्यकर्ताहरूले खेल्ने परिवर्तनकारी भूमिकाको समयमै संझाउने काम गरेको छ ।

यस अर्थमा नै हुनपर्छ यस वर्षको नारा नै "Strengthening Intergenerational Solidarity for Enduring Wellbeing"

अर्थात् दीर्घकालिक कल्याणका लागि पुस्तान्तरिय एकता सुदृढ गर्ने भन्ने अर्थ लाग्दछ ।
आजका दिन #WSWD2025 ह्याशट्याग बिश्वभरि व्यापक रुपमा प्रयोग गरिन्छ ।

हामीले विश्व सामाजिक सेवा दिवस मनाउने क्रममा, हामी समानताको सिद्धान्तलाई अँगालौं र समुदाय र प्रकृति मिलेर मिलेर बस्ने भविष्यलाई पैरवी गरौं । यस दिवसको सबैलाई अर्थपूर्ण शुभकामना ।
मङ्गल चौथी

विघ्नेश्वराय वरदाय सुरप्रियाय, लम्बोदराय सकलाय जगद्विताय
नागाननाय श्रुतियज्ञविभुषिताय, गौरीसुताय गणनाथ नमो नमस्ते

विघ्नेश्वर, वर दिनेवाला, देवताहरूको पनि प्रिय, लम्बोदर, कलाहरूले परिपूर्ण, जगतको हित गर्ने वाला, हात्तीको समान मुख भएका र वेद तथा यज्ञबाट सुशोभित यस्ता पार्वती पुत्रलाई नमस्कार छ । हे गणनाथ, हजुरलाई कोटी कोटी नमस्कार छ ।
हिन्दु संस्कारमा मानिसहरूले कुनै पनि कार्य गर्दा बिघ्न बाधा उत्पन्न नहोस् भनेर कामको थालनी गर्नुभन्दा पहिले भगवान् श्री गणेशको आराधना र स्मरण गर्छन् । भगवान् श्री गणेशलाई मङ्गल कारक देवताका रूपमा पूजा गर्ने चलन पनि छ ।
मङ्गल चौथी किन भनिन्छ ?

आज मङ्गलवारलाई भगवान् गणेशको दिनको रूपमा मान्ने चलन पनि छ । भगवान् गणेशको जन्म तिथि चतुर्थी पर्ने भएकाले आजको दिनलाई मङ्गल चौथी भनेर विशेष पूजा आराधना गरेर मनाइने चलन रहेको छ । मङ्गलवार भगवान् गणेशको व्रत बस्ने व्रतालुहरूले आजकै शुभ दिनबाट व्रत प्रारम्भ गर्छन् ।

भगवान् गणेश शुभ फल प्रदान गर्ने देवताको रूपमा चिनिनुहुन्छ । आजको दिन श्रद्धापूर्वक गणेशको व्रत लिनाले गणेश भगवान् प्रसन्न भएर व्रतालुहरूलाई चिताएको फल प्रदान गर्ने धार्मिक मान्यता छ । यदि तपाईंहरुलाई पनि कुनै नयाँ कार्यको सुरुवात वा श्रीगणेश गर्नु छ भने आजको दिन अति शुभ मानिन्छ । विघ्न हर्ता तथा सिद्धि दिने सिद्धि विनायक विशेष आजको दिन सबैको मङ्गलमय होस् ।

मङ्गल चौथी व्रत कथा

उक्ति अनुसार कलियुगमा चण्डी दुर्गा र विनायक गणेशजी प्रधान एवं प्रथम पूज्य छन् । अतः माता दुर्गा भवानी र विघ्न हर्ता गणेशजी भगवानको महिमा हाम्रो शस्त्राहरुमा वर्णितै छ । विघ्न हर्ता गणेशजी भगवानलाई खुसी पार्न सके धर्म, अर्थ, काम र मोक्ष यी चार पुरुषार्थको प्राप्ति हुने कुरा गणेश पुराणमा वर्णन गरिएको छ ।

मङ्गल चौथी पूजा विधि
जसले यस दिन ऋद्धि सिद्धिसहित गणेशजीको पूजा, पाठ, व्रत, कथा एवं आराधना गर्छ उसले धन, पुत्र, जीवनसाथी, मंगलग्रहको शुभ फल र मानसिक शान्ति पाउने र सबै प्रकारका दुःख कष्ट र बिघ्न बाधा आदि सबै हराउने विश्वास छ । त्यसैले आजको दिन बिहान नित्यकर्म गरेर शुद्ध चित्त भएर पूजन सामग्री तयार गर्नु पर्छ । पूजन सामग्री तयार पार्दा धान, चामल, जौ, तिल, कुश, दुना, टपरी, पञ्चामृत, अबिर, केशरी, सिन्दूर, रातो अक्षता, सौभाग्य, शृङ्गार, नरिवल, फलफूल, पकवान, धूप, बत्ती, कपुर, रातो फूल, माला, लड्डु दुबो आदि सरजम तयार गरेर पूर्व, उत्तर या पश्चिम फर्किएर शुद्ध आसनमा बसेर दीप प्रज्वलन गरी दियोको आवाहन गरेर त्यसपछि दाहिने हातमा जौ, तिल, पानी, फूल, कुश या दुबो र द्रव्यसहित लिएर सङ्कल्प अर्थात् स्थान र समय उच्चारण गर्दै आफ्नो गोत्र नाम सहित परिवार तथा बन्धुबान्धवहरुको नाम उच्चारण गर्दै सकाम वा निष्काम भावले सङ्कल्प लिनु पर्दछ ।

सङ्कल्प पश्चात् अर्घ स्थापना गरेर विघ्न हर्ता गणेश भगवानको ध्यान तथा आवाहन सहित ॐ गणपतये नमः भन्दै पूजा गरिसके पछि धूप, दीप, फल, प्रसाद, दक्षिणा गर्दै गणेशजीको पूजा गर्ने र इशानकोणमा रहेको वरुण कलशमा सम्पूर्ण ब्रह्माण्डका देवी देवताहरूको आवाहन गरेर कलशभित्र पञ्चरत्न, पञ्च पल्लव, सर्वोषधिआदि राखेर कलशमाथि पूर्णपात्र राख्ने र पूर्णपात्रमाथि नरिवल, सुपारी वा सिङ्गो फल राखेर सबै उपचारले पूजा गर्दै धूप, दीप, नैवेद्य, दक्षिणा गर्दै पुष्पाञ्जली अर्पण गर्नु पर्दछ । पुनः बिचमा गणेशजीको प्रतिमा वा मूर्ति राख्ने र गणेशजीको विशेष पूजन कालागि हातमा रातो फूल रातो अक्षता लिएर ध्यान गर्ने । सकिन्छ भने यो मन्त्र पढ्दै ध्यान गर्ने:

वक्रतुण्ड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभस् ।
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ।।

यो मन्त्रसहित गणेशजीलाई रातो फूल अक्षता सहितले आवाहन गर्ने र कुशको आसन राखिदिने, ॐ गं गणपतये नमः ः भन्दै पाद्य, अर्घ, आचमन, दूध, दही, घ्यू, मह, चिनी तथा पञ्चामृतले स्नान गराउनु पर्दछ । तत्पश्चात् शुद्ध जलले स्नान गराएर गणेशजीलाई आफ्नो गच्छे अनुसार श्रद्धा एवं भक्तिले जनै, चन्दन, टिका, रोली, सिन्दूर, अक्षता, वस्त्र आदि चढाउनु पर्दछ । तत्पश्चात् जौ, तिल, फूल, माला, दुबो, बेलपत्रसहित सम्पूर्ण उपलब्ध उपचारले पूजा गर्दै गणेशजीलाई ॐ गं गणपतये नमः भन्दै अङ्ग पूजन गरी धूप, दीप, नैवेद्य, लड्डु, फलफूल, पान, सुपारी, नरिवल, द्रव्य दक्षिणा अर्पण गरी रातो फूल हातमा लिई प्रार्थना गर्दै पुष्पाञ्जली गर्नु पर्दछ । तत्पश्चात् सम्पूर्ण भक्तहरुले गणेशजीको नीराजन आरती, घण्टसहित श्रद्धा एवं भक्तिले गर्नु पर्दछ । पुनः पुष्पाञ्जली गरेर आरतीलाई सितल गरी सबैजनाले आरती लिनु पर्छ र आफ्नो मनोकामना पूर्ण होस् भनेर विघ्न हर्ता गणेशजीलाई साष्टाङ्ग प्रणाम गरी आर्सीवाद लिई प्रसाद ग्रहण गर्नु पर्दछ । यसरी श्रद्धा र भक्तिले गरिएको पूजाबाट गणेशजी प्रसन्न भई भक्तहरूको मनोकामना अवश्य नै पूरा गर्नुहुनेछ ।

-हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल