Sita Nawami Brata/World Dance Day | सीता नवमी व्रत/विश्व नृत्य दिवस | २०८० वैशाख १६

आउँदा दिनहरु

१६जेठ

गङ्गादशहरा व्रत/गोसाइकुण्ड स्नान समाप्ति आज
१७जेठ

निर्जला एकादशी व्रत (तुलसीको दल राख्ने दिन )/विश्व सुर्तीजन्य पदार्थ विरुद्धको दिवस भोलि
१८जेठ

विश्व बुवाआमा दिवस २ दिन पछि
२०जेठ

पूर्णिमा व्रत ४ दिन पछि
२१जेठ

ज्या: पुन्हि/जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत उन्मुलन राष्ट्रिय दिवस/निर्दोष बालबालिका माथि अत्याचार विरुद्धको दिवस ५ दिन पछि
२२जेठ

विश्व वातावरण दिवस ६ दिन पछि
२९जेठ

विश्व बालश्रम विरुद्ध दिवस १३ दिन पछि
३१जेठ

योगिनी एकादशी व्रत/विश्व रक्तदाता दिवस १५ दिन पछि
३२जेठ

प्रदोष व्रत/विश्व अग्रज दुर्व्यवहार जागरुकता दिवस १६ दिन पछि
१असार

मिथुन संक्रान्ति १७ दिन पछि
२असार

विश्व खडेरी विरुद्ध संघर्ष दिवस १८ दिन पछि
५असार

द्वन्द्वमा यौन हिंसा उन्मूलनको लागि अन्तर्राष्ट्रिय दिवस/विश्व शरणार्थी दिवस २१ दिन पछि
६असार

विश्व योग दिवस / संगीत दिवस २२ दिन पछि
१०असार

रविसप्तमी व्रत/सूर्य पूजा / भूमी पूजा २६ दिन पछि
११असार

अन्तराष्ट्रिय लागू पदार्थ तथा अवैध तस्करी विरुद्ध दिवस २७ दिन पछि
१४असार

हरिशयनी एकादशी व्रत (तुलसी रोप्ने)/चतुर्मास व्रत आरम्भ ३० दिन पछि
१५असार

दहीचिउरा खाने दिन / राष्ट्रिय धान दिवस ३१ दिन पछि
१६असार

शनि प्रदोष व्रत/अन्तराष्ट्रिय सहकारी दिवस ३२ दिन पछि
१७असार

विश्व खेलकुद पत्रकार दिवस ३३ दिन पछि
१८असार

गुरु पुर्णिमा व्रत/व्यास जयन्ती/पूर्णिमा व्रत ३४ दिन पछि
२४असार

रवी सप्तमी व्रत ४० दिन पछि
२६असार

विश्व जनसंख्या दिवस ४२ दिन पछि
२८असार

कामिका एकादशी व्रत ४४ दिन पछि
२९असार

भानु जयन्ती ४५ दिन पछि
३०असार

शनि प्रदोष व्रत/गथांमुगः चःह्रे/विश्व युवा दक्षता दिवस ४६ दिन पछि
१साउन

कर्कट सङ्क्रान्ति / लुतो फाल्ने दिन/सोमबारे औंसी ४८ दिन पछि
२साउन

मलमास शुरू / मत्स्यनारायण मेला शुरू ४९ दिन पछि
१०साउन

बुधाष्टमी व्रत ५७ दिन पछि
१२साउन

विश्व हेपाटाइटिस दिवस ५९ दिन पछि
१३साउन

पद्मिनी एकादशी व्रत/विश्व बाघ दिवस ६० दिन पछि
१४साउन

प्रदोष व्रत/अन्तराष्ट्रिय मानव बेचबिखन विरुद्ध दिवस ६१ दिन पछि
१५साउन

खीर खाने दिन ६२ दिन पछि
१६साउन

पूर्णिमा व्रत/विश्व स्तनपान सप्ताह प्रारम्भ ६३ दिन पछि
२१साउन

अन्तर्राष्ट्रिय मित्रता दिवस ६८ दिन पछि
२३साउन

विश्व भू-संरक्षण दिवस ७० दिन पछि
२४साउन

अन्तर्राष्ट्रिय आदिवासी दिवस ७१ दिन पछि
२७साउन

परमा एकादशी व्रत/अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस ७४ दिन पछि
२८साउन

प्रदोष व्रत ७५ दिन पछि
३१साउन

मलमास समाप्ति / मत्स्यनारायण मेला समाप्ति ७८ दिन पछि
३२साउन

गुंलापर्व आरम्भ ७९ दिन पछि

ज्योतिषहरू

Jyotish Ghanashyam Pokharel

नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयब...

Jyotish Purushottam Ghimire

नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय, �...

Jyotish Damodar Kaushik

ज्योतिष र व्याकरण विषयमा आचार�...

Jyotish Dr. Janak Bhatta

विगत ३५ वर्षदेखि कुण्डली निर्�...

Jyotish Mohan Ghimire

सम्पुर्णानन्द संस्कृत विश्वव...

Jyotish Khageshwor Subedi

गुरुकुल पद्दति बाट ज्योतिषीय �...

Jyotish Narayan Prasad Dulal

सम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...

Jyotish hbd

jyotish of nepal

Jyotish Mukunda Sharma

स्वाध्याय, सत्सङ्ग र सदाचारजस�...

Jyotish Narayan Prasad Gautam

गुरुकुल शिक्षा प्रणालीबाट ज्�...

Jyotish Vaman Sapkota

शिक्षा - व्याकरणाचार्य, पौरोही...

Jyotish Khagendra Subedi

सम्पूर्णानंद संस्कृत विश्ववि...

Jyotish Smarika Acharya

बाल्मीकि बिद्यापिठ बाट ज्योत�...

Acharya Choodamani Pathak

सम्पूर्णानन्दसंस्कृत विश्वव�...

Jyotish Damodar Poudel

नेपाल संस्कृत विश्व बिद्यालय�...

Jyotish Dipendra Khatiwada

सम्पुर्णानन्द संस्कृत बिश्वब...

Jyotish Deepak Prasad Kafle

सम्पूर्णानन्द संस्कृत विश्वव...

TALK TO JYOTISH

साहित्य / ब्लग

Apr/May 2023

आज

२०८० वैशाख

१६
शनिवार

Apr 29, 2023
वैशाख शुक्ल नवमी
सीता नवमी व्रत/विश्व नृत्य दिवस ( Sita Nawami Brata/World Dance Day )

MY NOTE

तपाईँले आजको मिति भन्दा पछिको नोट हाल्नु भएको छैन । तपाईँले जन्मदिन, मिटिङ, सम्झनु पर्ने कुराहरु, बिल तिर्ने दिन आदि टिपोट टिप्न सक्नुहुन्छ ।

सीता नवमी व्रत/विश्व नृत्य दिवस

बैशाख शुक्ल नवमी एउटा पावन नवमी हो जसमा रामायणकी मुख्य पात्र अनि हिन्दु आस्थाकी केन्द्रबिन्दु स्वरुप नै मानिने सीताको जयन्ती मनाइने गरिन्छ ।

सीता माताको बिवाह रामसंग त्रेतायूगमा भएको हो । मिथीला, जानकी, रामनन्दनी लगायत सीताका अन्य धेरै नामहरु छन् । अहिलेको नेपाली भूभागमा पर्ने जनकपुरमा राजा जनकको छोरीका रुपमा सीतालाई मानिन्छ तथापी सीताका जन्मका बिषयमा भने बिभिन्न अन्य कथन अनि उक्तिहरु पाइन्छ । सीतालाई राजा जनकले खेत जोत्दा भेटेका र धर्तीकी छोरी सीता पूनः अग्निपरीक्षा पछि धर्तीमै समाहित भएकी भन्ने बिभिन्न कथाहरु अझै पनि घरघरका कथा बनेर बसेका छन् । सीताको जन्म अर्थात त्रेतायूग अघिनै लेखिएको रिग्वेदमा सीतालाई धर्तीकी देवी माता भनेर चित्रण गरिएको छ, धर्तीवाटै प्रकट भएकाले रिग्वेदमा उल्लेखित देवीको नामवाट सीताको नाम राखिएको हुनपर्दछ ।

रामको जन्म सीताको जन्मको ठ्याक्कै १ महिनापूर्व चैत्र महिनाको नवमीमा भएको हो तसर्थ रामनवमीको ठ्याक्कै एक महिनामा सीता नवमी पर्दछ । पुष्य नक्षत्रमा जन्मीएकी सीता सनातन दर्शनको एउटा महान नारी दृष्टान्त हुन् जसको नाम सदासर्वदा लिइन्छ । रामनामी च्यादर देखि मन्दिर सम्म, भजनका संवाद देखि चलचीत्रसम्म अझै पनिसीता रानीका त्याग, वलिदान अनि महानतालाई चित्रण गरिन्छ । अयोध्याका राजकुमार रामसंगको विवाह प्रसंग वडो रोचक छ सीताको, संगै जोडिन्छ धनुवाँडको गाथाँ पनि । सुखसयलमा हुर्केकी सीता पतीसंग वनवास अनि कठोर बसाँई हुँदै लंकामा रावणको अधिनमा समेत बस्नुपर्ने हुन्छ । सीताको जीवनमा एउटा उदहारणीय उतार चढाव पाइन्छ, उनका हरेक कुरा अनि निर्णयले मानवजातीलाई ज्ञान अनि सहनशीलता सिकाएको छ ।

लैगींक् भेदभावको उदहारणका रुपमा सीताको चित्रण गर्ने एउटा भेदी जमात पक्कै नदेखिएका हैनन तथापी सीताको चित्रणमा कान्ती अनि शशक्तता दुबै पाइन्छ । स्वामी विकेकानन्दले त प्रष्टसंग भनेका छन् कि भविष्यमा या भूतकालमा धेरै रामहरु भएका या हुनसक्ने संभावना होला तर सीता केवल एक मात्र छिन् र हुनेछिन् । सीतालाई रामभन्दा पहिले नाम लिइन्छ तसर्थ रामसीता भन्दा पनि हामी सीतारामको नाम सुन्दछौं । पहिले सीता अनि राम । सनातन दर्शनमा लैगींक समानताका प्रशस्तै कडीहरु पाइन्छन्, सीता तिनै मध्य एउटा कडी हुन् । नेपालको जनकपुरमा जानकी मन्दिर सुशोभीत छ, झलल बलेको यस मन्दिरमा रामायणका झल्कोहरु प्रत्यक्ष देख्न पाइन्छ ।

अविचलीत सीता अनि मर्यादा पुरुषोत्तम रामका कहानीहरु घरघरमा अझै सुनिन्छन्, सुनाइन्छन् । सीता एउटा भक्ति हो, शक्ति हो अनि एउटा उदहारण हो नारीहरुको असिमीत धैर्यता, सहनशीलता र उदारताको । राम भित्र पनि सीता छिन् अनि रामायणमा सीता हरेक कण कणमा छिन्, राम भित्र स्वयम राम भन्दा सीताको अंश धेरै छ । धर्म र साधनाकी देवी सीताको ममताशयलमा विश्व सदैव रंगीरहनेछ ।

विश्व नृत्य दिवस

नृत्य भनेको के हो ?
नृत्य भावना र मानविय संवेदनाको अभिव्यक्ति हो । नृत्य उत्साहको प्रतिक हो । नृत्य दर्शन पनि हो । मानिस खुशि अभिव्यक्त गर्न नाच्ने गर्दछ । मानिस मात्रै होइन पशुपंक्षि पनि नाच्ने गर्दछन् । मयुर र बाँदर नाचेको हामी सवैले देखेका छौँ । भगवानहरूको पनि नृत्यलाई आ–आफ्नै नामाकरण गरिएको छ, बिहे व्रतबन्ध अनि अन्य कुनै पनि जीवन उन्मुख क्रियाकलाप नृत्यविना परिपूर्ण मानिँदैन । अहिले जुम्बा, हिपहप, ब्रेक डान्स,बालेट, साल्सा लगायतका नाच प्रचलनमा देख्न पाइन्छ । समयको विकासक्रमसँगै नृत्य पेशा पनि बन्न थालेको छ । नाच्न सिकाउने प्रशिक्षक भएर वा कार्यक्रममा नृत्य प्रस्तुत गरेर पनि मानिसले रोजगारि पाएका छन् ।

के नृत्यले स्वास्थ्यमा फाइदा पुर्याउछ ?
नृत्यको अनेक फाइदाहरु भएकाले यसलाई उपयोगी कसरतको रुपमा लिन सकिन्छ । अचेल बिहान योगको अभ्यास गर्ने मानिसहरुले पनि केही समय नृत्यको अभ्यास गर्ने गरेको पाइन्छ । केहि समय नाच्नाले हृदय तथा फोक्सोको अवस्तामा सुधार आउँने गर्दछ । नृत्यले मानिसको मांसपेशि बलियो बनाउँन सहयोग गर्दछ । साथै यसले हड्डिहरु पनि बलियो बनाउँन महत्वपुर्ण भुमिका खेल्दछ । यसर्थ, नृत्यका अनेक फाइदाहरु रहेका छन् ।

विश्व नृत्य दिवसको पृष्ठभूमि के हो ?
आविष्कारक, कलाका विद्वान, शिक्षक र आधुनिक ब्यालेका निर्माता जिन जर्जस् नोभेरे (Jean-Georges Noverre )को जन्म दिनको अवसर पारेर सन् १९८२ बाट विश्व नृत्य दिवस मनाइन्छ । अन्तराष्ट्रिय रंगमञ्च संस्थाको नृत्य समितिले यो दिवस मनाउन सुरु गरेको हो । यो संस्था UNESCO को प्रदर्शन कला को लागि मुख्य साझेदार संस्था हो ।

किन मनाइन्छ विश्व नृत्य दिवस ?
विश्व नृत्य दिवसले आम जनतामा नृत्यको महत्त्वबारे चेतना अभिवृद्धि गर्दछ । यसको लक्ष्य संसारभरका सरकारहरूलाई सबै शिक्षा प्रणालीहरूमा नृत्यको लागि उचित स्थान प्रदान गराउनु पनि हो ।

हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल