आउँदा दिनहरु
-
७वैशाख
-
८वैशाखश्री राम नवमी व्रत/छन्द दिवस २ दिन पछि
-
९वैशाखविश्व पृथ्वी दिवस ३ दिन पछि
-
१०वैशाख
-
११वैशाखलोकतन्त्र दिवस ५ दिन पछि
-
१२वैशाख
-
१३वैशाख
-
१४वैशाख
-
१५वैशाख
-
१६वैशाखविश्व नृत्य दिवस १० दिन पछि
-
१८वैशाखअन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस १२ दिन पछि
-
२०वैशाखविश्व प्रेस स्वतन्त्रता दिवस १४ दिन पछि
-
२१वैशाखभौमाष्टमी व्रत १५ दिन पछि
-
२३वैशाखविश्व हाँसाे दिवस १७ दिन पछि
-
२४वैशाखवरुथिनी एकादशी व्रत १८ दिन पछि
-
२५वैशाखविश्व रेडक्रस दिवस १९ दिन पछि
-
२६वैशाखकानुन दिवस २० दिन पछि
-
२८वैशाखमातातीर्थ औंसी (आमाको मुख हेर्ने दिन) २२ दिन पछि
-
२९वैशाख
-
३१वैशाखअक्षय तृतीया व्रत/परशुराम जयन्ती २५ दिन पछि
-
१जेठ
-
२जेठ
-
३जेठ
-
४जेठगङ्गा सप्तमी व्रत २९ दिन पछि
-
६जेठसीता जयन्ती व्रत ३१ दिन पछि
-
८जेठ
-
९जेठमोहिनी एकादशी व्रत ३४ दिन पछि
-
११जेठनृसिंह जयन्ती ३६ दिन पछि
-
१२जेठ
-
१३जेठSEE प्रारम्भ-अनिवार्य अङ्ग्रेजी ३८ दिन पछि
-
१४जेठSEE -अनिवार्य नेपाली ३९ दिन पछि
-
१५जेठगणतन्त्र दिवस ४० दिन पछि
-
१६जेठSEE -अनिवार्य गणित ४१ दिन पछि
-
१७जेठ
-
१८जेठSEE -अनिवार्य सामाजिक अध्ययन ४३ दिन पछि
-
१९जेठ
-
२०जेठSEE -ऐच्छिक प्रथम ४५ दिन पछि
-
२१जेठ
-
२२जेठविश्व वातावरण दिवस ४७ दिन पछि
-
२३जेठअपरा एकादशी व्रत ४८ दिन पछि
साहित्य / ब्लग
- World Heritage Day
- लोकतन्त्र दिवस
- डडेलो
- पियारी
- थाहा छैन
- अभिनय गर्छन्
- Ram Navami: The Ram Sita Conversation
- Chaitey Dashain
- गौरी व्रत
- Gauri Vrata
- Welcome to the new year of Bikram Sambat, 56.7 years ahead of AD.
- वि.सं. २०७७ : मास्क भित्रको वर्ष
- अजिब दुख छ
- तेल लगाउने र नीमको पात खाने दिन
- Tel Lagaune ra Nimko paat khane din
- Sombare aaunshi Barta | International Day of Human Space Flight
- बहुप्रतिक्षित चलचित्र "प्रेमगीत ३" हिन्दीमा डब हुँदै
- नयाँ वर्षको विषुवत् संक्रान्ति कस्को लागि कस्तो छ ?
- Ghodejatra
- वार्षिक राशिफल २०७८
- मन लाग्दैन
- चाहियो रे !!
- डोको
- खै मानव अनि त्यो मानवता?
- “Finding Rajamati”
- भेटेछ गुलियो कतै
- सांस्कृतिक पहिचान
- लेख्छु म मेरो कविता !
- तस्बिरहरू भेटिए
- केही खास थियो
- जानु पर्नेछ!
- कहाँ हुन्छ र?
- हिलो बिर्सियो
- सन्नाटा र समयको दौंतरी
- लाज मानेकी छु
- उत्कर्ष
- ठिक्क समय मिल्नुपर्छ
- मेरै कमि छ
- के कुरा गर्नु ?
- वसन्त बनेर आइदिनु
- पर्देशी हु म
- नाम थर थाहा छ
- उनकै बढी चासो
- रुन्छु
- बाध्य भए
- तिम्रो साथ थियो
- के मतलब
- प्रमाण देखाइदिनु
- बच्ने कसरी हो ?
- Samrakshak Samuha Nepal urge for TAXFREEPAD
- २०७८ का मुख्य चाडपर्व तथा तिथिहरु
- यो प्रणय दिवस कुन राशिलाई कस्तो रहनेछ?
- एकैपटक धेरै नम्बरमा एसएमएस पठाउनु छ ? यसरी लिनुस् सुविधा
- यो “भ्यालेन्टाइन डे”मा आफ्नो प्रियजनलाई कस्तो गिफ्ट दिने ?
- राष्ट्रिय लोक तथा दोहोरी गीत प्रतिष्ठानको साधारणसभा सम्पन्न
- थर्ड व्हिल द्वारा ई–प्लुटो र इट्रान्स नियो इलेक्ट्रिक स्कुटर बेच्न सुरूवात, २५ हजार सम्मको छुट सुविधा
- अध्ययन कक्षको लागि ११ वास्तु टिप्स, जसले विद्यार्थीलाई पढ्न मन लगाउँछ
- खाडीबाट
- के छ हाम्रो पात्रोको नयाँ अपडेटमा ?
- नेपाल टेलिकमले आईपी टिभी (IPTV) सेवा सञ्चालनमा ल्याउने
- सन् २०२० लाई फर्केर हेर्दा
Pratipada
अधिकमास आरम्भः | मत्स्य नारायण मेला शुरु

कसरी हुन्छ अधिक मास ? अधिक मासमा के गर्न हुन्छ ? के गर्न हुँदैन ?
द्वात्रिंशद्भिर्गतैर्मासैर्दिनै: षोडशभिस्तथा ।
घटिकानां चतुष्केन पतति ह्यधिकमासक: ॥
सौर्यमास अर्थात् संक्रान्ति देखि मसान्तभित्र दुईवटा औंशी पर्न गए या दुईवटा औंशीको विचमा सूर्य संक्रान्ति आएन भने त्यस महिनालाई अधिकमास भनिन्छ । पौराणिक मान्यता अनुसार यस अधिकमासको अधिपति भगवान् विष्णु भएकाले यस महिनालाई पुरुषोत्तममास पनि भनिन्छ । यो वर्ष आशिकमास असोज २ गतेदेखि ३० गते सम्म रहन गएको छ, त्यसैले यस वर्षको दशैं र तिहार जस्ता महान चाड १ महिना पछि पर्न गएको छ ।
असंक्रान्तिमासोSधिमासस्स्फुटस्स्यात् ।
द्विसंक्रान्तिमास: क्षयाख्य: कदाचित् ॥
त्यस्तै कुनै चन्द्रमास भित्र दुईवटा सूर्य संक्रान्ति परेमा त्यसलाई क्षयमास भनिन्छ । अधिकमास हरेक ३२ महिना १६ दिन ४ घडी पछि आउँछ भने क्षयमास घटिमा १९ वर्ष र बढिमा ४१ वर्षमा एक पटक आउने गर्दछ । अधिक मास प्रत्येक तीन वर्षमा एकपटक आउँछ, यस्तो संयोग यो फागुनदेखि कात्तिकको बीचमा पर्ने गर्छ अत: मंसिर, पुस र माघ महिनामा भने पुरुषोत्तम महिना पर्दैन । आश्विन महिनामा अधिक मास अब १९ वर्ष पछि वि. सं. २०९६ सालमा मात्र आउनेछ । वि. सं.२०३९ सालमा चैं अधिकमास असोज र फागुन महिनामा दुईपटक परेको थियो भने त्यस्तै गरी अब आउने वि. सं. २०८५ सालको कार्तिक र चैत महिनामा दुईपटक पर्ने कुरा स्पष्ट छ ।
पञ्चाङ्ग गणना अनुसार सूर्यमान अनुसार वर्षमा ३६५ दिन, १५ घडी, ३१ पला र ३० विपला हुन्छ, जब कि चन्द्रमान अनुसार वर्षमा ३५४ दिन, २२ घडी, १ पला र २३ विपला हुन्छ । सूर्य तथा चन्द्रमानबीच वर्षमा १० दिन ५३ घडी, ३० पला एवं ७ विपलाको अन्तर हुने गर्छ । यसै अन्तरलाई समायोजित गर्नका लागि अधिक मासको व्यवस्था गरिएको पाइन्छ ।
सनातन धर्ममा अधिकमासको समयमा शुभ र मंगल कार्य वर्जित गरिएको छ । भनिन्छ, अतिरिक्त भएको कारण नै मलिन अर्थात् मलमास भनिएकाले यस्तो समयमा शिलान्यास, गृहप्रवेश, व्रतबन्ध, विवाह, यज्ञ, काम्यकर्म र नयाँ कार्यको थालनी गर्न शास्त्रले निषेध गरेको छ साथै नव विवाहित जोडीहरूको लागिपनि मलमास महत्त्वपूर्ण दृष्टीले हेर्ने गरिन्छ । मलमास भरी नवजोडी सँगै बस्नु राम्रो मानिदैन । विशेषगरी मलमासमा गर्भाधान गर्नुपनि नराम्रो मानिन्छ, यदि यस समयमा गर्भ रहन गए सन्ततिमा मानसिक वा शारीरिक विकृति हुनसक्ने भएकाले गर्भाधान गर्नुपनि राम्रो मानिदैन ।
पौराणिक सिद्धात अनुसार अधिकमासमा सनातनी श्रद्धालुहरूले व्रत, उपवास, विष्णु भगवानको जप, पूजा, पाठ, ध्यान, भजन, कीर्तन, भगवतभक्ति, श्रीमद्भागवत महापुराण, श्रीविष्णुपुराण लगायत पुरुषोत्तम माहात्म्य आदिको श्रवण, पठन, गर्नाले १० गुणा बढी फलदायी हुने र सम्पूर्ण पापको प्रायश्चित भई समस्त मनोकामना पूर्ण हुने शास्त्रीय वचन रहेको छ ।
यसरी अधिक मासको अन्तिम दिन विष्णु भगवानको ३३ नामले पूजा गरी काँसको थालीमा ३३ वटा मालपुवा राखेर पहेंलो कपडाले ढाकेर मालपूआ दान गर्नाले अनन्त पुण्य मिल्ने शास्त्रोक्त वचन रहेको छ । विष्णु भगवानको ३३ नाम यस प्रकार रहेको छ ।
विष्णवे नमः, जिष्णवे नमः, महाविष्णवे नमः, हरये नमः, कृष्णाय नमः, अधोक्षजाय नमः, केशवाय नमः, माधवाय नमः, रामाय नमः, मधुसुदनाय नमः, अच्युताय नमः, पुरुषोत्तमाय नमः, गोविन्दाय नमः, वामनाय नमः, त्रिविक्रमाय नमः, संकर्षणाय नमः, श्रीकण्ठाय नमः, बैकुण्ठा यनमः, नारायणाय नमः, अनिरुद्धाय नमः, प्रद्युम्नाय नमः, जनार्दनाय नमः, दामोदराय नमः, श्रीपतये नमः, वासुदेवाय नमः, नृसिंहाय नमः, शेषशायिने नमः, पृश्निगर्भाय नमः, उरुक्रमाय नमः, श्रीधराय नमः, गोपीजनवल्लभाय नमः, गोपालाय नमः र गोलोकाधिपतये नमः । अस्तु ॥
-ज्यो. प. नारायणप्रसाद दुलाल
आउँदा दिनहरु
-
७वैशाख
-
८वैशाखश्री राम नवमी व्रत/छन्द दिवस २ दिन पछि
-
९वैशाखविश्व पृथ्वी दिवस ३ दिन पछि
-
१०वैशाख
-
११वैशाखलोकतन्त्र दिवस ५ दिन पछि
-
१२वैशाख
-
१३वैशाख
-
१४वैशाख
-
१५वैशाख
-
१६वैशाखविश्व नृत्य दिवस १० दिन पछि
-
१८वैशाखअन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस १२ दिन पछि
-
२०वैशाखविश्व प्रेस स्वतन्त्रता दिवस १४ दिन पछि
-
२१वैशाखभौमाष्टमी व्रत १५ दिन पछि
-
२३वैशाखविश्व हाँसाे दिवस १७ दिन पछि
-
२४वैशाखवरुथिनी एकादशी व्रत १८ दिन पछि
-
२५वैशाखविश्व रेडक्रस दिवस १९ दिन पछि
-
२६वैशाखकानुन दिवस २० दिन पछि
-
२८वैशाखमातातीर्थ औंसी (आमाको मुख हेर्ने दिन) २२ दिन पछि
-
२९वैशाख
-
३१वैशाखअक्षय तृतीया व्रत/परशुराम जयन्ती २५ दिन पछि
-
१जेठ
-
२जेठ
-
३जेठ
-
४जेठगङ्गा सप्तमी व्रत २९ दिन पछि
-
६जेठसीता जयन्ती व्रत ३१ दिन पछि
-
८जेठ
-
९जेठमोहिनी एकादशी व्रत ३४ दिन पछि
-
११जेठनृसिंह जयन्ती ३६ दिन पछि
-
१२जेठ
-
१३जेठSEE प्रारम्भ-अनिवार्य अङ्ग्रेजी ३८ दिन पछि
-
१४जेठSEE -अनिवार्य नेपाली ३९ दिन पछि
-
१५जेठगणतन्त्र दिवस ४० दिन पछि
-
१६जेठSEE -अनिवार्य गणित ४१ दिन पछि
-
१७जेठ
-
१८जेठSEE -अनिवार्य सामाजिक अध्ययन ४३ दिन पछि
-
१९जेठ
-
२०जेठSEE -ऐच्छिक प्रथम ४५ दिन पछि
-
२१जेठ
-
२२जेठविश्व वातावरण दिवस ४७ दिन पछि
-
२३जेठअपरा एकादशी व्रत ४८ दिन पछि
साहित्य / ब्लग
- World Heritage Day
- लोकतन्त्र दिवस
- डडेलो
- पियारी
- थाहा छैन
- अभिनय गर्छन्
- Ram Navami: The Ram Sita Conversation
- Chaitey Dashain
- गौरी व्रत
- Gauri Vrata
- Welcome to the new year of Bikram Sambat, 56.7 years ahead of AD.
- वि.सं. २०७७ : मास्क भित्रको वर्ष
- अजिब दुख छ
- तेल लगाउने र नीमको पात खाने दिन
- Tel Lagaune ra Nimko paat khane din
- Sombare aaunshi Barta | International Day of Human Space Flight
- बहुप्रतिक्षित चलचित्र "प्रेमगीत ३" हिन्दीमा डब हुँदै
- नयाँ वर्षको विषुवत् संक्रान्ति कस्को लागि कस्तो छ ?
- Ghodejatra
- वार्षिक राशिफल २०७८
- मन लाग्दैन
- चाहियो रे !!
- डोको
- खै मानव अनि त्यो मानवता?
- “Finding Rajamati”
- भेटेछ गुलियो कतै
- सांस्कृतिक पहिचान
- लेख्छु म मेरो कविता !
- तस्बिरहरू भेटिए
- केही खास थियो
- जानु पर्नेछ!
- कहाँ हुन्छ र?
- हिलो बिर्सियो
- सन्नाटा र समयको दौंतरी
- लाज मानेकी छु
- उत्कर्ष
- ठिक्क समय मिल्नुपर्छ
- मेरै कमि छ
- के कुरा गर्नु ?
- वसन्त बनेर आइदिनु
- पर्देशी हु म
- नाम थर थाहा छ
- उनकै बढी चासो
- रुन्छु
- बाध्य भए
- तिम्रो साथ थियो
- के मतलब
- प्रमाण देखाइदिनु
- बच्ने कसरी हो ?
- Samrakshak Samuha Nepal urge for TAXFREEPAD
- २०७८ का मुख्य चाडपर्व तथा तिथिहरु
- यो प्रणय दिवस कुन राशिलाई कस्तो रहनेछ?
- एकैपटक धेरै नम्बरमा एसएमएस पठाउनु छ ? यसरी लिनुस् सुविधा
- यो “भ्यालेन्टाइन डे”मा आफ्नो प्रियजनलाई कस्तो गिफ्ट दिने ?
- राष्ट्रिय लोक तथा दोहोरी गीत प्रतिष्ठानको साधारणसभा सम्पन्न
- थर्ड व्हिल द्वारा ई–प्लुटो र इट्रान्स नियो इलेक्ट्रिक स्कुटर बेच्न सुरूवात, २५ हजार सम्मको छुट सुविधा
- अध्ययन कक्षको लागि ११ वास्तु टिप्स, जसले विद्यार्थीलाई पढ्न मन लगाउँछ
- खाडीबाट
- के छ हाम्रो पात्रोको नयाँ अपडेटमा ?
- नेपाल टेलिकमले आईपी टिभी (IPTV) सेवा सञ्चालनमा ल्याउने
- सन् २०२० लाई फर्केर हेर्दा

Liked by: