पृष्ठभूमि
कीर्तिपुर सल्यान स्थानकी सुधा भटराई बासकोटा ज्योतिष पेसामा संलग्न हुनुहुन्छ । यस पेसामा लागेपछि समाजलाई थप नजिकबाट नियाल्न र जिवनजगतका कुराहरूलाई अनुसन्धान गर्दै आत्मसन्तुष्टि पनि बढेको वहाँको धारणा छ ।
आफ्नो रुचि अनुसारको पेसा र सन्तोषजनक आम्दानी दुवै भएका कारणले बाँकी जीवन पनि यसै पेसामा अध्ययन गर्ने र सेवा गर्ने सुधाको धारणा छ । सुधाजस्ता नेपाल भरि धेरै महिला ज्योतिषहरू छन् र महिला ज्योतिषहरू को सङ्ख्या र सहभागिता दिनानुदिन बढ्दो छ ।
समय आधुनिक हुँदै गए पनि मानिसहरूको परम्परागत विज्ञानप्रतिको चासो र विश्वास कहिल्यै घटेको छैन । शुभकार्यहरु जस्तै विवाह, व्रतबन्ध, गृह प्रवेश, नयाँ घरको जग हाल्दा वा ग्रह गोचरको लागि ज्योतिष परामर्श लिने नेपालीहरू पत्रपत्रिकाका राशिफल र रेडियो–टेलिभिजनमा आउने ज्योतिष कार्यक्रमहरूमा समेत निकै चासो राख्छन् । यसका साथै ज्योतिष विद्या पढेर मानिसहरूको यस्तो जिज्ञासा मेटाउने पेशेवर ज्योतिषहरू समग्र रूपमा रामै गरी स्थापित भइरहेका छन् । कतिपय ज्योतिषहरूको त आगामी ६ महिनासम्म भेट्न समय नपाउने अवस्था पनि छ । र यी कुराहरूसँगै ज्योतिषलाई पेसा बनाउने महिला पनि धेरै छन् ।
वास्तवमा ज्योतिष पेसामा परापूर्व काल देखि नै महिलाहरूको सहभागिता र नेतृत्व असाध्यै कम भएको पाइन्छ । तर पछिल्ला समयमा ज्येतिषबिधामा महिलाहरूको नेतृत्व बढ्दो छ ।
नेपालका महिला ज्योतिषहरू मिलेर आफ्नो हक अधिकार र सङ्गठनात्मक विकासलाई पैरवी गर्नका लागि राष्ट्रिय महिला ज्योतिष सङ्घको स्थापना गरेका छन् । हरेक वर्ष वैशाख २८ मा यस सङ्घको स्थापना दिवस मनाइन्छ ।
विसं २०७९ साल पौष ९ गते राष्ट्रिय महिला ज्योतिष सङ्घको १२ औँ साधारण सभा काठमाडौँमा सम्पन्न भएको थियो । उक्त अवसरमा देश विदेशबाट दिग्गज ज्योतिषहरू र ज्योतिष शास्त्रका विज्ञहरू आउनुभएको थियो ।
अहिले राष्ट्रिय महिला ज्योतिष सङ्घकी अध्यक्ष रतिदेवी जोशी श्रेष्ठ हुनुहुन्छ ।
ज्योतिष शास्त्रको पढाई कहाँ हुन्छ ?
नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय अन्तर्गत अहिले १४ आङ्गिक र पाँच सम्बन्धन प्राप्त गरी १९ विद्यापीठ छन् । यी विद्यापीठहरूमा संस्कृतसँगै अङ्ग्रेजी, गणित लगायत १७ विषयको पढाइ हुन्छ ।
पछिल्लो समय फलित ज्योतिष पढ्ने महिलाको सङ्ख्या बढेको र तीमध्ये धेरैले यसलाई व्यवसाय बनाएकोमा प्रसन्नता व्यक्त गरेका थिए । वाल्मीकिमा पढेकाहरू जर्मनी, अमेरिका लगायत विश्वका १६ देशका विश्वविद्यालयमा कार्यरत छन् ।
ज्योतिषी र पण्डितहरुको लागि लाइसेन्सको व्यवस्था
नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले छिट्टै ज्योतिषी र पण्डितहरुको लागि लाइसेन्सको व्यवस्था गर्न लागेको जनाएको छ । पर्याप्त ज्ञानविना नै ज्योतिष र कर्मकाण्ड विधामा लाग्नेहरुका कारण यो क्षेत्रमा विकृति पैदा भएको भन्दै संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्ययन मन्त्रालय अन्तर्गतको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले प्रशिक्षण दिन लागेको हो । आशा छ नेपाल सरकारको यो निर्णयले समग्र ज्योतिषशास्त्रके नै सञ्चालन र बिस्तारमा थप सुशासन आउने छ ।
नेपालमा महिला ज्योतिषहरूलाई पेसागत सङ्गठनको स्थापनाका लागि अनेक शुभकामना ।
सबैको जय होस्
हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल
Liked by:
