हामी बसिरहेको पृथ्वीको माथि विशाल निलो आकाश मात्र छैन, त्यहाँ हामीलाई हानीबाट बचाउने ओजन तह छ । हाम्रो धर्तीको वायुमण्डलमा माथि रहेको यो अदृश्य तह हाम्रो दिमागमा हरेक दिन नआउन सक्छ, तर यो हुनुपर्छ । किन? किनभने यो हाम्रो जीवनको रक्षक हो, तर यसलाई हाम्रो मद्दत चाहिन्छ ।
ओजोन तह भनेको के हो?
ओजोन तहलाई पृथ्वीको प्राकृतिक सनस्क्रिनको रूपमा लिन सकिन्छ । यो धर्तीको सतहको माथि १० देखि ३० माइलमा ओजोन तह रहेको छ । ओजोन तहको विशेषता भनेको यसले सूर्यबाट आउने हानिकारक युभि (UV) विकिरणलाई रोक्ने र फर्काउने काम गर्दछ ।
यो किन यति महत्त्वपूर्ण छ?
यदि ओजोन तह नहुने हो भने पृथ्वीमा जीवन धेरै कठिन हुन्छ । यसको महत्त्व निम्नानुसार छ:
* छाला संरक्षण: युभी (UV) विकिरणहरूले हाम्रो छालालाई हानि पुर्याउन सक्छ र छालाको क्यान्सर हुने संभावना धेरै सक्छ । ओजोन तहले ढालको रूपमा काम गर्दछ, यी हानिकारक किरणहरूमा हाम्रो जोखिम कम गर्दछ ।
* आँखाको रक्षा: ओजोनले हाम्रो आँखालाई मोतिबिन्दु र युभि (UV) विकिरणको कारणले हुने अन्य आँखाको रोगहरूबाट जोगाउन मद्दत गर्छ ।
* पारिस्थितिकी प्रणालीमा सहयोग: बोटबिरुवा र समुद्री जीवन पनि ओजोन तहमा निर्भर गर्दछ । यो बिना, फुड चेन अवरुद्ध हुन सक्छ र हामी सबैलाई असर गर्छ ।
* जलवायु नियन्त्रण: ओजोन तहले हावाको ढाँचा र तापक्रमलाई प्रभाव पारेर हाम्रो हावापानीलाई नियमन गर्न मद्दत गर्छ ।
यो किन खतरामा छ?
ओजोन तह अहिले खतरामा छ र त्यसको लागि हामी दोषी हौं । रेफ्रिजरेन्ट र एरोसोल प्रोपेलेन्टमा प्रयोग हुने क्लोरोफ्लोरोकार्बन (सीएफसी) जस्ता ओजोन-घटाउने पदार्थहरू मानव निर्मित रसायनहरूबाट बनेको हुन्छ । जब वायुमण्डलमा यो जान्छ, यी रसायनहरूले ओजोन अणुहरूमा कमि आउँछ र ओजोन तह पातलो हुदैँ जान्छ ।
हामीले ओजोन तहलाई बचाउन के गर्न सक्छौं?
* ओजोन तहको क्षयबाट बचाउने पहिलो चरण भनेको ओजोन-क्षय गर्ने पदार्थ जस्तै क्लोरोफ्लोरोकार्बन (सीएफसी) उत्सर्जन प्रतिबन्ध गर्ने हो । विश्वभरका सरकारहरूले उनीहरूको उत्पादन र प्रयोगमा प्रतिबन्ध वा सीमित गरेर कारबाही गरिसकेका छन् ।
* कम ऊर्जा खपत गर्ने उपकरणहरू र सवारी साधनहरूको प्रयोगले ओजोन तहलाई हानि गर्ने रसायनहरू कम गर्छ ।
* ओजोन-क्षय गर्ने पदार्थको रिसाइक्लिङ्ग गर्नाले यी रसायनहरूलाई वायुमण्डलमा उत्सर्जन हुनबाट रोक्न सक्छ ।
* आफ्नो परिवार र साथीहरूलाई ओजोन तहको महत्त्व र उनीहरूले यसलाई कसरी जोगाउन मद्दत गर्न सकिन्छ भनेर सिकाउनुहोस् ।
* पर्यावरण-मैत्री उत्पादन र कम्पनीहरूलाई समर्थन गर्नुहोस् जसले ओजोन-क्षय गर्ने पदार्थको वातावरण-मैत्री विकल्पहरू प्रयोग गर्दछन् ।
* दैनिक जीवनमा ऊर्जा खपत घटाउँदा ओजोन तहलाई हुने हानि कम हुन्छ ।
ओजोन तह यो हाम्रो संसारको एक महत्वपूर्ण भाग हो । यसले हामीलाई बचाउने कार्य गरिरहेको हुँदा यसलाई संरक्षण गर्नु हाम्रो दायित्व हो । ओजोन तहमा हाम्रो प्रभावलाई कम गर्न सरल तरिकाहरू छन् । हामीले दैनिक गर्ने कार्यहरूको छनोटहरू गर्दा हामी आफ्नो र आगामी पुस्ताहरूका लागि सुरक्षित, स्वस्थ भविष्य सुनिश्चित गर्न सक्छौं ।
Liked by:
